.

Pregovori o pristupanju su zavrsna i najzahtjevnija etapa u procesu integracije drzave kandidata u Evropsku uniju. Pregovori se odvijaju unutar bilateralnog okvira u kojem jedna strana, EU, postavlja drugoj strani, drzavi-kandidatu, niz uslova i zadataka koji se, u osnovi, ticu uskladjivanja domaceg zakonodavstva sa tzv. pravnim tekovinama EU. Cilj EU je da u procesu pregovora podstakne reforme drzave koja ima status kandidata, odnosno da njene pravne i ekonomske kapacitete, a necemo pogrijesiti i ako kazemo vrijednosni sistem, unaprijedi do onog nivoa koji susrece kriterijume/standarde/principe ugradjene u temelje EU.

Poznato je da je pridruzivanje EU strateski cilj drzavne politike, a Crna Gora je do danas prosla kroz sledece faze:

- Potpisan je Sporazum o stabilizaciji i pridruzivanju

- Podnijeli smo aplikaciju za clanstvo

- Odgovorili smo na Upitnik EK

- EK je, zatim, dala pozitivno misljenje

- Dodijeljen nam je status kandidata

- Nedavno smo dobili i preporuku EK za otpocinjanje pregovora

- Prosle nedjelje nam je iz EU saopsteno da je pocetak pregovora, uz odredjene uslove, predvidjen za jun 2012. godine

Kao sto vidimo, nasa drzava se kriticno priblizila ulasku u finalnu fazu - pregovore, i treba napomenuti da nas tamo ocekuje 35 nimalo jednostavnih dionica, tzv. poglavlja:


23. Pravosude i temeljna ljudska prava
24. Pravda, sloboda i sigurnost


1. Sloboda kretanja roba
2. Sloboda kretanja radnika
3. Pravo poslovnog nastanjivanja i sloboda pruzanja usluga
4. Sloboda kretanja kapitala
5. Javne nabave
6. Pravo trgovackih drustava
7. Pravo intelektualne svojine
8. Trzisna konkurencija
9. Finansijske usluge
10. Informaticko drustvo i mediji
11. Poljoprivreda i ruralni razvitak
12. Sigurnost hrane, veterinarstvo i fitosanitarni razvoj
13. Ribarstvo
14. Saobracajna politika
15. Energetika
16. Porezi
17. Ekonomska i monetarna politika
18. Statistika
19. Socijalna politika i zaposljavanje
20. Preduzetnistvo i industrijska politika
21. Transevropske mreze
22. Regionalna politika i koordinacija strukturnih instrumenata
25. Nauka i istrazivanje
26. Obrazovanje i kultura
27. Zivotna sredina
28. Zastita potrosasa i zdravlja
29. Carinska unija
30. Spoljni odnosi
31. Spoljna, sigurnosna i odbrambena politika
32. Finansijski nadzor
33. Finansijski i budzetski propisi
34. Institucije
35. Ostala pitanja


(Poglavlja 23. i 24. ce otvoriti nase pregovore.)

U pregovorima ucestvuju predstavnici strana: u ime EU, zavisno od nadleznosti, Savjet EU, Evropska komisija, Evropski parlament, Evropski savjet; u ime zemlje kandidata prednost ce imati poseban pregovaracki tim kojeg formalno moze predvoditi resorni ministar, uz glavnog pregovaraca.

Proces pregovora pocinje formalnim otvaranjem - odlukom Evropskog savjeta, i sazivanjem medjuvladine konferencije (drzave clanice - drzava kandidat).

Slijedi period tzv. screening-a ili analize uskladjenosti domaceg zakonodavstva sa pravnim tekovinama EU; analiza se vrsi posebno za svako poglavlje pregovora.

Nakon analize, Savjet (ministara) EU donosi odluku o otvaranju pregovora u odredjenom poglavlju. Kad se ispune uslovi, poglavlje se (privremeno) zatvara. Ukoliko drzava kandidat, do trenutka potpisivanja Ugovora o pristupanju EU, ne ispuni obaveze koje je preuzela po zatvaranju poglavlja, to poglavlje se ponovo moze otvoriti.

Pregovori se (privremeno) zatvaraju onda kad se zatvori i poslednje poglavlje. Slijedi zajednicka izrada nacrta Ugovora o pristupanju koji ce, u slucaju da se EU i drzava kandidat usaglase, biti proslijedjen drzavama clanicama i kandidatu, odnosno odgovarajucim institucijama na razmatranje. Zatim se prolaze formalnosti podijeljene u tri etape: EK daje misljenje, Evropski parlament saglasnost, dok Savjet EU donosi odluku o prihvatanju zahtjeva drzave kandidata za pristupanje uniji.


Danas se u Podgorici odrzava okrugli sto regionalnog karaktera koji "ima za cilj da, kroz okupljanje što veceg broja strucnjaka iz Crne Gore i regiona, otvori debatu o izazovima procesa pregovaranja i podstakne razmjenu iskustava izmedu zemalja koje su prošle kroz pomenuti proces i onih kojima pregovaranje tek predstoji, u cilju prepoznavanja najboljih praksi koje bi pomogle u pripremanju Crne Gore za predstojece obaveze, kao i pronalaženju optimalnog pregovarackog modela."

Nemam namjeru da umanjujem znacaj pomenutog skupa, naprotiv, mislim da se radi o korisnoj inicijativi, vidim da ce biti tu i Maurer i Milacicka, ali... Danas sam procitao da je EK vec zapocela pripreme za pregovore sa nama , i nekako se bojim da se ne zanesemo previse sa "tehnickim" debatama i prepustimo se (uobicajenom) overkill scenariu, u kojem bi se ponovila dobro poznata crnogorska praksa da, uoci vaznih odluka i procesa, umjesto konkretnog djelanja i racionalnog trosenja vremena kojeg nemamo bas mnogo, mi (a prije svega predstavnici vlasti) zagusimo javnu debatu organizacijom nekakvih stolova, skupova i komisija na kojima se, sto bi rekao kolega forumas iz Omana, u pozorisnoj atmosferi teoretise i naklapa... a, onda, shvatimo da smo imali potpuno prazan hod, i da cemo morati na (jos jedan) popravni ispit... Da skratim, nije ideja ove teme da solimo pamet Slavici Milacic, Rocenu ili sefu tima, ali mozemo, a na neki nacin - to nam je obaveza, da kao gradjani Crne Gore, u skladu sa mogucnostima, zajednicki - misljenjem, mozda i iskustvom zivota u zemlji EU, sugestijama... doprinesmo raspravi o poglavljima koja ce narednih mjeseci predstavljati najvaznije drzavno i, uopste, drustveno pitanje. Dakle, u kojim oblastima postoji potreba za hitnim promjenama, tj. sta treba ukinuti, popraviti-unaprijediti, dopuniti, i na koji nacin je to moguce realizovati? Za pocetak, kao primjer, evo jedne sugestije koja dolazi iz sektora mesne industrije koji pokazuje inicijativu i prepoznaje potrebu ucesca na trzistu EU:

Crnogorske kompanije, koje se bave proizvodnjom mesa, ne mogu da izvoze proizvode u zemlje Evropske unije, jer ne posjeduju evropski izvozni broj, saopštio je za agenciju Mina-business vlasnik Mesne industrije "Goranović", Đorđije Goranović. On je kazao da je dodjela izvoznog broja nadležnost Veterinarske uprave Crne Gore i kompanija može da ga dobije ukoliko implementira sisteme i standarde koji se odnose na bezbjednost hrane i ima usaglašene tehničko-tehnološke postupke sa rigoroznim direktivama EU.
- Ipak, to nije dovoljno, jer i država mora da uradi svoj dio posla. Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja, odnosno Veterinarska uprava, moraju da usaglase zakonsku sa regulativama EU - poručio je Goranović.

_______________