Kako Srpska Pravoslavna Crkva uništava kulturna dobra Crne Gore

[Regi]

Republika
====================================


Zašto se vladina Komisija za utvrđivanje stanja kulturne baštine nije podrobnije pozabavila Cetinjskim manastirom

Razaranje crnogorskog bića

Devastacija Cetinjskog manastira, simbola Crne Gore i njene vjekovne borbe za slobodu traje punih 80 godina, ocjenjuje za Republiku publicista i književnik sa Cetinja Borislav Cimeša. Kao dvije najteže devastacije on izdvaja krađu 17 panagija crnogorskih mitropolita i razbijanje grobova Velikog vojvode Mirka i Knjaza Danila. Za Steva Vučinića Cetinjski manastir je ovaploćenje naše države i nacije i svaka devastacija je udar na suštinu bića Crnogoraca, kao što je bio Amfilohijev udar odnošenjem Osnivačke povelje Ivana Crnojevića na konzervaciju u Beograd, s koje ni dan-danas nije vraćena.

Ako je mješovita Komisija dva ministarstva i dva zavoda registrovala promjene na grobovima koji su smješteni u Cetinjskom manastiru ili u samoj arhitekturi objekata koja se stalno dograđuju, sigurno nije ulazila u dugogodišnju devastaciju ovog najznačajnijeg crnogorskog spomenika, simbola Crne Gore i crnogorskog naroda.

-Devastacija Cetinjskog manastira traje punih 80 godina, kaže Borislav Cimeša.

- Promjene su počele 1925. kada je kralj Aleksandar Karađorđević, poznat u Crnoj Gori kao ''palikuća'', posjetio Cetinje i u velikoj akciji ''obnovio'' Njegoševu kapelicu tako što je sazidao novi spomenik, sa novim natpisom, devastirajući na taj način staru Njegoševu kapelu. Potom se ''okrenuo'' manastiru - kaže Cimeša.

- Sa zvonika Manastira uklonjen je čuveni cetinjski sat, koji je prije toga bio na Zetskom domu,i on nikad više nije pronađen. Zabilježeno je da je Stevo Vukotić, polubrat kraljice Milene, u Manastiru izvršio devastaciju nadgrobnog spomenika, uz podršku kraljevu, tako što je na spomeniku, na kojem je bilo uklesano ime jednog člana dinastije Karađorđević, upisao svoje ime, da bi tamo poslije bio i sahranjen. Pa na jednoj strani imate jedno, a na drugoj strani drugo ime - kaže Cimeša.

- Osvrćući se na nalaze Komisije, Cimeša kaže da su grobnice nekoliko članova dinastičke porodice Petrovića odavno u lošem stanju, jer je o njima malo ko vodio računa.

- Najveće devastacije su, dakle, počele već tada, pa nastavljene poslije II Svjetskog rata, kada komunisti ostavljaju SPC-u da upravlja crkvama i manastirima. Pedesetih godina nastaje tzv. Mitropolitska rezidencija, u lijevom dijelu Manastira, izgrađena u duhu koji ne odgovara ni istorijski, ni arhitektonski samom Manastiru, jedno eklesijastičko zdanje koje odudara od te crnogorske duhovnosti manastira, a gdje sada ''stoluje'' mitropolit Amfilohije. To vam je ista vrsta devastacije kao ona koju su austrougari napravili u Biljardi, kad su sagradili plastični reljef Crne Gore, a kojim je, u potpunosti, devastiran taj prostor - ocjenjuje Cimeša.

- Raznih dogradnji, nadgradnji i sličnog je bilo i na postojećim građevinama, promijenjena je i ikonografija, no kruna devastacija su bila dva velika, teška udara po ukupnu crnogorsku istoriju. Prvi se desio 23. i 24.avgusta 1983.kad je izvršena velika pljačka Manastirske riznice i kada je nestalo 17 panagija crnogorskih mitropolita, kako bi se uklonili najvažniji materijalni dokazi crnogorske sakralne istorije i kako bi se nekada ''potvrdile'' teze SPC da Crna Gora nikad nije imala svoje crnogorske mitropolite. Jedna panagija otkrivena je, godinu dana kasnije, u njemačkom gradu Biblingenu dok se preostalih 16 nikad nijesu našle - priča Cimeša.

- Drugi udar izvršen je 15. maja 1986. kada je jeromonah Nikodim Komljenović, jedan od sveštenika Manastira i pomoćnik igumana Kalanja, uz pomoć radnika Komgrapa iz Gornjeg Vakufa, neovlašćeno razrušio, oštetio i uništio grob Knjaza Danila i velikog vojvode Mirka Petrovića. Zbog osnovane sumnje da je učinio krivično djelo iz člana 229 Krivičnog zakonika SR Crne Gore, u sticanju sa krivičnim djelom iz člana 85, stav 1, tadašnji SUP je podnio opštinskom tužilaštvu krivičnu prijavu i on je bio osuđen. Interesantno je da je Komljenović bio dva puta osuđivan prije toga, u ukupnom trajanju od 3 godine i 6 mjeseci i da je gubio sveštenički čin. Razlog je bio u činjenici da je vršio neprijateljsku propagandu, skrnavio grobove boraca NOR-a i veličao četničku borbu, te pokušao da rastura četničku propagandu, koju mu je u Italiji dao emigrant Dragoljub Burdelja, poznati četnički ''glavešina'' - komentariše Cimeša, podsjećajući na nalaze brojnih crnogorskih intelektualaca koji su reagovali ovim povodom.

- Tako je Danilo Radojević ovu devastaciju nazvao najtežom do tada jer je otkrio da su u tim sarkofazima počivala tri crnogorska vladara, Petar Prvi, Petar II, te na kraju Danilo. Cimeša kaže i to da ne bi isključio i mogućnost otuđenja ili nestanka i drugih eksponata iz riznice, obzirom na praksu Amfilohija Radovića, da vrijedne i neprocjenjive eksponate iznosi ne samo van prostora Cetinjskog manastira, nego i Crne Gore na tzv.''razgledanje'', a obzirom na to da SPC vlada crnogorskom sakralnom baštinom 80 godina, malo ko tačno zna šta ''je tu bilo, i šta je ostalo''. Za tu svoju tvrdnju navodi primjer čuvene ikone Filarmose, koja se sve do 1978. nalazila u sefovima ondašnjeg Izvršnog vijeća, a neko vrijeme i u sefu republičkog sekretara unutrašnjih poslova, što je pandan današnjem ministru:
- Jasno je kakav je odnos prema pokretnom blagu Crne Gore ta vlast imala - zaključuje Cimeša.

Za Steva Vučinića, Cetinjski manastir je centar srpske crkve u kome se obučavaju kadrovi za destabilizaciju susjednih država posredstvom vladika i popova.
- U njemu i njegovom metohu u Rijeci Crnojevića pripreman je vladika povardarski Jovan za hirotoniju i antidržavnu aktivnost u Makedoniju - klaže Vučinić.

- Kao temeljni, duhovni i politički oslonac i simbol klasične Crne Gore, Cetinjski manastir za srpsku crkvu ima takođe simbolički značaj, od izuzetne vrijednosti kojega se neće odreći ni po koju cijenu. Naročito zato što je upravo klasična Crna Gora bila pijemont moderne Crne Gore i zato što Manastir, za nas Crnogorce, predstavlja ovaploćenje naše države i nacije - kaže Vučinić.

- Stoga svaki pokušaj razgradnje našega bića podrazumijeva razgradnju ili supstituciju naših simbola poput Cetinjskog manastira. Zato je preosvećeni Amfilohije prije nekolike godine, odnio Osnivačku povelju Ivana Crnojevića, tobož na konzervaciju u Beograd i do danas je nije vratio! A ona je temeljni dokument kojim se dokazuje naše pravo, kao naroda, na postojanje i identifikuju njegovi duboko smisaoni razlozi koji su poticali naše pretke na istorijske pregnuća, kojima nema ravnih u evropskoj istoriji, uprkos svima i svakome. A naročito srpskoj crkvi koja je uvijek bila instrument feudalnog poretka i koja je ukmećivala Srbe srpskim i turskim feudalcima. Nije čak ni učestvovala u buni protiv dahija, a kamoli predvodila narod u oslobodilačkoj borbi kako danas tvrdi - kaže Vučinić.

On podsjeća na poraznu činjenicu da Manastirska riznica i nije pod ingerencijama Ministarstva kulture, zato iz nje mogu nestajati i panagije i drugi neprocjenjivo vrijedni eksponati:
- Za Njegoševe panagije sam čuo da su poklonjene zapadnoameričkom vladici srpske crkve. A svojevremeno, nestao je i pečat crnogorskog Zbora, koji je na sreću vraćen. A kakav je to odnos najbolje ilustruje sljedeća činjenica: prije nekolike godine crnogorska država je tražila od Mitropolije da prezentira crnogorsko kulturno blago iz riznice u inostranstvu, a Amfilohije im je 'ladno poručio: Ne može, jer to nije crnogorsko!

Razbijanje grobnica Mirka i Danila

Srpski jeromonah Nikodim Komljenović prvo je ušao u grobnicu Knjaza Danila, kroz otvor sa bočne strane, poremetio skelet, izvadio kosti, a zatim, po svom nahođenju odjevne predmete cijepao i odbacivao na gomilu zemlje i građevinskog šuta. U grobnicu velikog vojvode Mirka ušao je na isti način, razvalio poklopac sanduka, poremetio raspored pojedinih predmeta u grobnici. Sjutradan je stigla stručna ekipa Zavoda i zapisnički utvrdila da su na gomili šuta nađeni ostaci odjeće i tri metalna pozlaćena dugmeta, što je sa fragmentima odjeće, dokaz da je knjaz bio sahranjen u svojoj svečanoj nošnji. U Zavod su potom ti djelovi odnešeni i konzervirani; odslikana je i Garibaldijeva lenta, koju je vođa italijanske revolucije Garibaldi poslao, uz dvije medalje i vojvodski grb. Tri dana nakon ovog vandalskog čina, sam Nikodim je donio i sablju i zlatni lanac, koji je, po njegovom tvrđenju, nađen naknadno u grobnici Mirka, priča Cimeša. Vučinić dodaje da je Mirkov grob tako surovo devastiran jer je on bio simbol crnogorske nezavisnosti, ljuti protivnik svih negatora Crne Gore, koji je, vjerovatno i zbog toga-otrovan.

- I Božina Ivanović je prije nekoliko godina prezentovao naučne nalaze o tome, jer je u Mirkovim kostima pronađeno šest puta više arsenika nego je prirodna količina! Vjerovatno je trovan u dužem roku da bi se zameo trag trovanju - zaključuje Vučinić.

Tanja Knežević Perišić

[Ćipur]

Jevrem Brković: Amfilohije je najveća crnogorska nesreća

[Uskok]

Pa taj velecasni Nikodim Komljenovic je pravodbno uhicen i kaznjen te mu je oduzet cin velecasnoga.
Rijec je o kriminalcu u svecenickoj odori,nemoze se zbog kriminalnih djelatnosti jednog pojedinca osuditi citava SPC.
Onda bi zbog Alojza Stepinca mogli optuzivati citavo hrvatsko katolicko svecenstvo da je zlocinacko.