LJETOPIS BUDVE 1650 GODINE OD KRSTA IVANOVICA
Knjiga ima i dodatna objasnjenja, ali mi je to bio preveliki napor, osim dva objasnjenja: Od plemickih porodica, zivi u Budvi jedan potomak porodice Anzulovic (Angelovic) koja je doselila iz Smedereva. Od gradjanskih porodica zivi u Budvi porodica Antonioli.
Podaci su iz 1996 god kada je knjiga stampana u "Obod Cetinje" pod naslovom: "Krsto Ivanovic:Drame i pisma", u ediciji "Knjizevnost Crne Gore od XII do XIX vijeka".
Ovaj Krsto Ivanovic je bio jako obrazovan covjek, pisao je drame i poeziju, za njega skoro niko ne zna u Crnu Goru, nikad se nije izucavao.
Zanimljivo je da je u naslovu izostavljeno najzanimljivije, najvaznije - "Ljetopis..."
Valjda iz razloga da bude sto bolje ukriven, da istina ne pokvari avetne Crnogorce !
------------------------------------------------------------------------------------------
Riječ o ljetopisu:
Postojalo je više razloga koji su mogli navesti Ivanovića da počne pisati ljetopis svog rodnog grada: imao je prirodnog dara za to, želio je svakako, da ostavi svjedočanstva o istoriji grada i o vremenu u kojem je živio; kao gradski učitelj ljetopis je vjerovatno koristio i kao štivo za svoje đake. Da li je to bio njegov prvi i jedini pokušaj oprobavanja pera za vrijeme življenja u Budvi ne može se reći - nema sačuvane građe o tome. Ali smo skloni da vjerujemo da je Ivanović, po vokaciji pjesnik i dramski pisac, školovan u Italiji, i prije definitivnog napuštanja zavičaja, pored ljetopisa pisao pjesme, sastavljao crkvena prikazivanja koja su se izvodila u katedralnoj crkvi. Dragocjen podatak u prilog takvoj tvrdnji nalazimo u pismu Antonija Lupisa princu od Karare, kao i u tekstu druge knjige Ljetopisa.
Treba istaći da je mala Budva, pored Ivanovića imala još dvojicu hroničara - Kojovića i Mikulu, i da je Ljubiša svoj prvi literarni tekst, takođe posvetio opisu zavičaja.
Ivanović je sam datirao vrijeme nastanka spisa - 1650 - nekoliko godina prije nego što je napustio Budvu i preselio se u Veronu, đe je ostao tri godine i nakon toga definitivno se nastanio u Veneciji. Ljetopis kao i sva njegova objavljena i neobjavljena djela i obimna prepiska sa poznatim ličnostima onog vremena, pisan je na Italijanskom (Ivanović ga naziva toskanskim jezikom).
Nažalost, tekst ljetopisa poznat nam je preko prepisa i to samo prve dvije knjige dok treća knjiga nije pronađena. Prepis rukopisa prve knjige koji se čuvao u arhivu kotorske opštine izvršio je Budvanin Pavo Mikula 1898. godine i poslao ga zadarskom časopisu >>Rassegna Dalmata<< sa molbom da ga objave. Međutim prepis nije bio objavljen i danas se čuva u Državnom arhivu Zadra. Naša traganja za originalom, koji se prema Mikulinom zapisu nalazio u arhivu kotorske opštine, nijesu uspjela, ali smo u Istorijskom arhivu Kotora pronašli još jedan prepis prve knjige, identičan po sadržaju onome u Zadru. Na kraju ovog prepisa isto stoji da nedostaje nastavak i da je prepisan sa originala koji se čuva u >>Arhivio del Comune di Cattaro<<. I ovaj prepis kao i zadarski ima dosta grešaka u prepisivanju, izostavljanju riječi i pisanju prezimena, ali je razlika u tome sto je datiran >>Budua 16 Gennajo 1900<< a u potpisu su inicijali N. N. Neko je sa olovkom naknadno u zagradama dopisao >>Nikola Mikula<<. Dakle, dvije godine poslije prepisa Pava Mikule (1898), ponovo se prepisuje Ljetopis, što bi trebalo da znači da se original u to vrijeme još nalazio u Kotoru. Pošto nemamo faksimil zadarskog rukopisa ne možemo sa sigurnošću tvrditi ko je uradio ovaj prepis. Može se pretpostaviti da je to Pavo Mikula. Na takav zaključak upućuje identičnost tekstova i izvršena skraćivanja i izostavljanja pojedinih poglavlja.
Nikola Vučković, koji je pripremio, preveo i objavio prve dvije knjige ljetopisa, nije znao za ovaj drugi kotorski prepis. Iako je prvu knjigu ljetopisa pripremio za objavljivanje prema zadarskom prepisu, Vučković je naknadno utvrdio da postoje jos dva potpunija, starija i sa manje grešaka prepisa prve knjige koji se čuvaju u Arhivu HAZU u Zagrebu, te je i njih koristio kao izvor. Na naslovnoj strani jednog od zagrebačkih prepisa Vučković je pronašao zapis o tome da je ljetopis podijeljen u tri knjige: prva knjiga govori o nastanku i uređenju Budve, vladarima i povlasticama koje je uživala pod Mletačkom Republikom; druga knjiga opisuje crkvu sv. Ivana, ostale crkvice i pobožnosti; treća sadrži opis nošnji Budvana, njihove običaje prilikom rođenja, svadbe i smrti i dr.
Da li je sačuvan original ljetopisa, đe se on stvarno nalazio, da li su njega prepisivači koristili ili neki stariji prepis, ostalo je nerazjašnjeno. Mikula je napisao da je prepisao djelo sa originala koji se čuva u arhivu kotorske opštine, a Sime Ljubić je na jednom zagrebačkom prepisu naveo da se original nalazi u biblioteci advokata Papafave u Zadru. Očito je da kotorski original, koji do danas nije pronađen , nije mogao dospjeti u Zadar i da ga Ljubić tamo vidi, jer je on 1869 god umro, a Mikula ga je koristio 1898. godine. Šteta je da Vučković boraveći u Zadru nije imao prilike da provjeri Ljubićevu tvrdnju i time pomogne da se ovo pitanje razjasni.
Ostalo je nejasno i pitanje sadržaja prve knjige ljetopisa. Oba kotorska prepisa sadrže samo dvadeset poglavlja i na kraju konstataciju da >>ostalo nedostaje<<. Zagrebački prepis, međutim sadrži 35 poglavlja, ali se iz sadržaja vidi da je prva knjiga imala 46 poglavlja. Vučković je iznio mišljenje da je Mikula namjerno ispustio 15 poglavlja, jer se ona odnose na staru istoriju Budve do njene predaje Mletačkoj Republici a kao izvor Ivanović je isključivo koristio Orbinijevu knjigu >>Il regno degli Slavi<< koje nema naučnu vrijednost i nema podataka koji se neposredno odnose na Budvu.
Naše je mišljenje da se tvrdnja Mikulina da je prepis izvršio iz originala može dovesti u sumnju. Ni u zadarskom ni u kotorskom prepisu prepisivači nijesu pominjali nikakva skraćivanja, niti davali bilo kakve komentare o sadržaju. Teško je pretpostaviti da bi oni samovoljno izbacili prvih petnaest poglavlja, uveli novu paginaciju, a da o tome ne stave napomenu. Sama cinjenica da su na kraju prepisa stavili rijeci >>ostalo nedostaje<< , upućuje na takav zaključak. A pod tim ostalo podrazumijeva se deset poglavlja koja ne sadrži nijedan do sada sačuvani prepis. Samo na osnovu opisa poglavlja prve knjige zagrebačkog prepisa Vučković je naveo njihov sadržaj: kako je Budva pet puta stradala od požara; kako je Mletačka Republika restaurirala Budvu i time doprinijela njenom ugledu i njenim interesima; kako se 1648. god Konstanco Pezaro, izvanredni providur za Kotor i Albaniju, utaborio u Budvu da odatle preduzme osvajanje Bara i kakav je u tome imao uspjeh; kako se 1649. godine Leonardo Foskolo, punomoćnik sv. Marka i generalni providur za Dalmaciju i Albaniju, učvrstio u Budvi, da se odatle pokrenuo u invaziju Albanije i osvajanje Risna; kako je mletačkom generalu prilikom ulaska u budvansku katedralu održan govor, u kome su istaknute njegove pobjede po Dalmaciji; kako je u tadašnjem ratu između Republike i Turaka Budva poslužila kao sklonište Paštrovićima, Mainama, Poborima i Grbljanima i kako su se odigrali događaji na granici; kako su Budvani u tom ratu više puta morali uzeti oružje, usljed napada neprijatelja na susjede; kako su 1650 god slavljena vjenčanja između plemića i pučana pod rukovodstvom opštinskih sudija; kako su sudije izabrani od stranaka u Budvi uklanjali nesloge i stišavali neprijateljstva i kako su ispunjavali obaveze koje proizilaze iz kumstava i pobratimstava.
Dakle, kao sto se vidi u poglavljima koja nedostaju Ivanović je kao očevidac opisao veoma interesantne događaje iz istorije Budve i prava je šteta da oni nijesu sačuvani. Postavlja se pitanje da li se tvrdnja Antonia Lupisa o tome da je Ivanović napisao u domovini učeni panegirik posvećen generalnom providuru Dalmacije Leonardu Foskolu, o čemu smo govorili ranije, odnosi na ove djelove ljetopisa ili je to napisano posebno? U svakom slučaju to je još jedan dokaz da je Ivanović o ovome pisao.
Drugu knjigu ljetopisa Krsta Ivanovića prepisao je budvanski vikar Petar Marković 1713. godine. Nju je slučajno otkrio Nikola Vučković u Arhivu HAZU u Zagrebu čitajucći vikarov rukopis - bilježnicu u kojoj je prepisivao papine bule, katastik crkvenih dobara, testamente i drugo, a koje se odnose na katedralnu crkvu sv. Ivana u Budvi.
Zašto je Marković prepisao samo drugu knjigu ljetopisa vidi se iz njegovog uvodnog dijela u kome pored ostalog kaže: >>...koji sam prepis izvršio ja Don Petar Marković patricij, kanonik i kaptolski vikar ovog grada u cilju da potomcima bude jasno da crkva ima naslov katedrale koji je očuvan od početka do danas, premda je bio osporavan od administratora i drugih protivnika koji su nastojali da bude svedena na parohiju i podređena diocezi barskoj.<< U ovom slučaju nema nikakve sumnje da je Marković prepis izvrsio sa originala >>posvećenog uglednoj gospodi opštinskim agentima<<, (kako sam navodi), što bi trebalo da znači da se ljetopis čuvao u opštinskoj upravi, a njemu je kao vikaru stalo bilo da se u katedrali nalazi takav dokument koji će potomcima kazivati istinu o budvanskoj biskupiji. Ti razlozi naveli su ga da u prepisu dodaje na nekoliko mjesta svoje komentare koje je stavljao u zagradama ili se prepoznaju u tekstu kao njegov umetak. Prepis druge knjige ljetopisa poslužio nam je i kao dokaz da izrazimo sumnju da su zadarski i kotrorski prepisi prve knjige rađeni sa originala. Ivanović se u drugoj knjizi na više mjesta poziva na prvu knjigu navodeći brojeve poglavlja i njihov sadržaj, što ni u jednom slučaju ne odgovara sadržini poglavlja koja su navedena u zadarskom i kotorskom prijepisu . Tako na primjer u prvom poglavlju druge knjige govoreći o dobrovoljnoj predaji Budve Mletačkoj Republici koja je uslijedila u avgustu 1442 god Ivanović kaže >>...kao što je to ispričano u 18. poglavlju prve knjige <<. Međutim u zadarskom prepisu se o tome govori u 6. poglavlju, a u 18. poglavlju se govori o tome kako se plemići žene od pučana. Takvih primjera ima nekoliko. Karakterističan je i sljedeći primjer kada Ivanović piše: >>Tri dana prije i tri dana poslije svečanosti svi oni koje traži pravda zaštićeni su prema postojećim propisima i imaju od predstavnika javne vlasti izvjesne privilegije kao što smo to u 29. poglavlju prve knjige ove Kronike napomenuli <<. Međutim u tekstu prve knjige koju je Vučković preveo i objavio prema zadarskom prepisu nema teksta vezanog za ovu privilegiju.
Pripremajući ljetopis za štampu nijesmo bili u mogućnosti da izvršimo dodatna arhivska istraživanja u Zadru, Zagrebu i Veneciji te su neka pitanja oko ljetopisa morala ostati za sada nerazjašnjena. No, dobro je to što se sada prvi put objavljuje prevod prve i druge knjige zajedno.
================================================== =============
Ljetopis Budve
1650 god
Don Krsta Ivanovića plemića, kanonika i učitelja grada Budve
KNJIGA PRVA
Prvo poglavlje
Grad Budva, malen po opsegu zidina koje ga okružuju ali velik po ugledu koji uživa zbog svojih vrlina i hrabrosti, smješten je na obali morskoj na položaju jednako plemenitom kao što je i njegova klima koja godi ljudskom zdravlju. More ga okružuje sa svih strana, osim sa zapadne đe postoji prilaz sa kopna širok 100 koraka. Grad je odasvud opasan zidovima koji su na nekim mjestima veoma slabi usljed laguma i požara, kao što će to izbiti iz detalja opisanih u ovoj hronici.
Prema kopnu ima dvije kule, jednu zvanu Gradenigo prema sjeveru, a drugu više klaonice prema zapadu, koje brane ne samo zidine prema kopnu, koje imaju zaštitni jarak, već i suprotno polje. zidine su sa svake strane zaštićene te imaju prema istoku kulu zvanu Repeno, koja brani luku i zidine s jedne i s druge strane. Bedemi nemaju svuda prolaz za pješake, jer svuda nijesu dvostruki. Kaštel Budve, sagrađen u staro vrijeme na južnoj strani jednog otočića s visokim zidovima i ravnim površinama, ima potrebna skladišta za municiju, bunare peći i stambene zgrade, kako za predstavnike državne vlasti tako i za vojnike.
Na kaštel se nadovezuje sa sjevera ograđen prostor, zvan Barbakano, koji služi za smiono povlačenje i sigurno sklonište u slučaju ako padne grad. Ovaj prostor ima prema jugu jednu kulu koja, i pored toga što štiti zidine prema istoku, uspješno brani kopno i luku. Grad ima dovoljno topova i bacača da se brani. Međutim ovu odbranu u slučaju napada mnogo otežavaju jedan brežuljak zvan sv. Đorđe i brdo Sv. Spas koji mu stoje nasuprot sa sjeverozapada iako su od grada i njegovog kaštela dosta udaljeni. Kuće su u gradu dobro građene jer su često bile izložene požarima.
U početku je Budva imala četvoro vrata: jedna sa strane kopna prema zapadu, druga sa sjeverne strane prema moru zvana Pizana, treća zvana Pizanela prema istoku, četvrta prema jugu zvana Murava. Ova dvoja posljednjih vrata zazidana su u posljednjem ratu. Predstavnik državne vlasti, koga je slalo Veliko vijeće Mletačke Republike da vlada i upravlja gradom najprije je imao naziv knez i kapetan. Sad se zove načelnik, te ima plaćenu pratnju koja se sastoji od kancelara, dva oficira i dva stražara zdravstvene sluzbe. Načelnik je nadležan da sudi u građanskim i krivičnim predmetima. U predmetima do sto dukata na njegovu odluku postoji pravo žalbe rektoru i providuru u Kotoru. U predmetima do 200 dukata žalba se izjavljuje pokrajinskom generalom providuru čija je odluka konačna. Ukolko se radi o većim sumama, nadležan je da rješava ili isti generalni providur ili Venecija. Kao i u svim drugim mjestima pokrajine tako su i u Budvi presude i svi drugi službeni akti pisani i čuvani u sudnici. zapovjedništvu grada stoji uvijek na raspolaganju jedna četa od 25 vojnika Italijana, dvanaest artiljeraca sa dva vođe, ljekar, učitelj i upravitelj skladišta soli, koji se svi plaćaju iz blagajne u kotorskoj komori. U gradu postoji skladište žita, kojim upravljaju načelnik i opštinski agenti. Iz ovog skladišta se snabdjeva prodaja žita na malo za siromahe, vojsku i strance. U gradu ima nekoliko cistjerni kišnice i nekoliko bunara žive vode, koji bi u slučaju potrebe mogli poslužiti za piće, iako se miješaju sa slanom morskom vodom.
Nasuprot gradu sa sjeverne strane postoji jedno malo plodno polje, koje daje više prinosa ako je pod vinogradom nego pod oranicama. Sa strane brdo je zasađeno gusto maslinama. Oko brda Sveti Spas koje pripada opštini, pojedinci imaju kuće u kojima stanuju seljaci. Međutim vlast nad tim zemljištem sada je svedena na veoma usko područje, usljed uzurpacija koje su učinjene za vrijeme ratova. Područje Budve se proteže od rijeke zvane Bjelaštica do Prijevora uključujuci selo Seoce koje je smješteno pod brdom Sveti Spas sa strane Jaza. S mora se područje Budve proteže od Crnog Rta do Boke Kotorske.
Voda koja u Budvi služi za piće je slatka i ukusna, ljeti studena a zimi topla. Udaljena je od grada jedno po milje, a nalazi se kod jednog mosta đe ujutro i uveče obitavaju sjediti za zabavu mještani i stranci. Ova voda ima svoj izvor u brdu Sv. Spas i nije škodljiva. Stanovnici grada nose je za potebe pića u zemljanim žarama i to dječaci, đevojke i žene.
Grad ima razvijenu trgovinu jer roba dolazi iz turske Albanije, budući da je Budva najbliži grad turskoj državi. Mještani nastoje da pribave sredstva za život plovidbom i trgovinom i time se radije bave nego bilo čim drugim.
Susjedi područja budvanskog su Paštrovici, Maine, Pobori i Grbalj. S gornje strane na sjeveru nalazi se Crna Gora, veoma prostran kraj podložan Turcima. Iz ovog kraja dolaze životne namirnice prema godišnjim dobima, i to meso domaćih životinja i divljači. Cijene su veoma umjerene a ima obilja hrane. Pazarni dan je neđelja, kada je potrebno nabaviti hrane za cijelu sedmicu, jer u običnim danima ne dolazi mnogo robe. Ulje vino i hleb malo se proizvode, tako da te namirnice nedostaju za čitavu godinu. Stoga je potrebno da se dobave izvana. Ulje se dobija najviše iz Bara, Albanije i Paštrovića, a vino iz Dalmacije i Pule.
S istočne strane nasuprot Budvi nalazi se jedno ostrvo veliko oko dvije dobre milje unaokrug. Zemlja je na ovom ostrvu veoma plodna i dobra pa na njoj uspijevaju voćke, ali se malo obrađuje, jer je ostrvo podložno štetama od stranih brodova koji naiđu. Ribanje je u Budvi srednje. Ima raznih vrsta riba. Udicom se riba lovi preko cijele godine, pa i ljeti. Počevši od mjeseca maja pa do septembra riba se na srdele tratama. Ulov je nekih godina znatan.
U gradu se ubiru državni porezi; na vino, i to tridesetina, od čega polovina pripada opštini a polovina katedrali, tj. Crkvi sv. Ivana Krstitelja; zatim na hljeb koji se kod pekara prodaje po 4 solda po staru. I ovaj porez kao i onaj na meso prepušteni su opštini za podmirenje njenih potreba. Poreze stavlja na dražbu načelnik i opštinski agenti i opština njima raspolaže na opštu dobrobit za podmirenje svojih potreba.
Informacije o troskovima grada kao i u drugim stvarima dobiće se u daljim opisima u ovoj svesci.
Drugo poglavlje
Kako se Budva najprije zvala Butama, ali se nije nalazila na mjestu đe je sada, već na padinama oko brda Sv. Spas.
Budva se kako to proizilazi iz djela opata Orbinija, a prema pisanju Volaterana, u staro vrijeme zvala Butama. Tada je bila smještena na načina sela oko brda Sv. Spas i pružala se od vode zvane Topliš do mjesta koje se zove Gospoština. Tu je bila crkva sv. Gospođe s pravom na sedmi dio prihoda. Na tom se mjestu i danas nalaze tragovi oko crkve. Nema mjesta na tom području đe se , ako se kopa, ne nalaze ispod zemlje zakopani mramorni stupovi, ploče i mozaici s veoma starim natpisima i nama nepoznatim slovima. Naprijed spomenuti beneficij na sedmi dio prihoda (ljetine) pripada sada župi sv. Marije od kaštela jer je ona ranije crkva, kad je sagrađen grad u kaštelu, tamo prenesena.
Trece poglavlje
Kako je Budva prenesena na mjesto đe se sada nalazi
Ima razloga da se vjeruje da je Butama postojala veoma dugo vremena. Kako je, međutim u prošlosti bila izložena pljačkama i otimačinama od strane gusara, naročito na mjesto blizu mora, odlučeno je da se nađe mjesto koje bi osiguravalo bolju odbranu. Neki kaluđeri ili sveštenici grčkog obreda, kojem je u to vrijeme pripadao i narod Budve, bili su prvi koji su počeli da na bliskom ostrvcu, grade manastir i ujedno i bedem sa svodom koji se i danas u kaštelu vidi. Ovaj bedem s istočne strane sve nadvisuje i služi kao sigurno sklonište u slučaju pljačke i otimačine. Počevši na taj način, malo po malo, preseljavali su se stanovnici sa svojim kućama pod manastir i bedem, gradeći i utvrđujući se prema mogućnosti, nastojeći da mjesto bude na visini podesnoj za odbranu. Taj novi grad prozvali su Budvom, kako se i danas zove.
Četvrto poglavlje
Porijeklo Budvana
Ima raznih pisaca, koji su ostavili pismenog traga o tome da su potomci Jafeta sina Nojevog bili Sloveni, koji su sišli i rasprostranili se po svijetu iz Skandinavije, koju Plinije opisuje u četvrtoj knjizi ostrva Baltičkog mora.
Budući da je Budva veoma star grad, porijeklo Budvana se može izvesti od Slovena i od Gota koji su posjedovali ovu teritoriju sadašnje Albanije. To su, dakle potomci slavnih naroda kao što su Sloveni. Njihov slovenski jezik bio je dovoljan dokaz da je to istina, da davno prošla vremena nijesu zastrla njihovu povijest kroz nebrojeni niz godina. Povijest kaže da su ovaj jezik unijeli u krajeve, đe se sada nalazi Budva, godine našeg spasa 608. U ono vrijeme su Sloveni slavili Boga Jupitera kome su žrtvovali volove i druge životinje i zabavljali se vjerujući u nimfe. Godine našeg spasa 886. Budva je prevedena u hrišćansku vjeru.
Peto poglavlje
Kako su nekad Rimljani vladali ovim krajevima, đe je sada Budva.
Razni autori, među kojima Albani i Orbini, pišu da su prije dolaska Gota i Slovena Budvom vladali Rimljani, koji su u ovim krajevima osnovali mnoge kolonije, između ostalih Risan koloniju Rimsku i Drivast komoru rimsku, a i mnoga druga mjesta bila su njima potčinjena.
U vrijeme Ćirila, koji je narode Tesalonije i Soluna prevodio u hrišćansku vjeru, godine našega spasa 886. pod papom Stefanom i po cijelom Iliriku su osnivane nadbiskupije i područne crkve te je tom prilikom budvanska biskupija, kako kaže Orbini u povijesti Slovena, došla pod jurisdikciju nadbiskupije u Diokleji. Ovo mjesto se nalazi poviše Bara, od koga je udaljeno koji dan hoda. Od ovog vremena Budva poznaje crkvenog pastira s nazivom područni biskup. Pod trinaestim biskupom ovoga grada Pavlimirom popalili su i razrušili Saraceni cijelu Dalmaciju i primorske gradove, a tom prilikom je i Budva opljačkana.
Šesto poglavlje
Kako su Budvani 1442. godine postali dobrovoljno podanici Mletačke Republike sa zakonima koje su uživali pod vlašću despota Đurđa.
Pošto je despot Đurađ, posljednji gospodar Srbije, Zete i Budve, otputovao, ukrcavši se na jednu galiju na plaži pod mostom u Budvi, i krenuo dalje preko Dubrovnika za Mađarsku, Budvani su se našli bez vlade. Imajući u vidu integritet i pravdu Republike Venecije, koja vlastodržcima u svijetu služi za uzor pravednog i dobrog vladanja, odlučili su da se dobrovoljno stave pod okrilje Mletačke Republike. Tako je uslijedila spontana predaja grada Budve Veneciji 1. avgusta 1442. pod Lodovikom Lauredanom, onda zapovjednikom mornarice, Markom Genom izvanrednim providurom u Albaniji, kao i Petrom Dalmarijem providurom u Kotoru.
Ova je predaja primljena od strane spomenute republike s priznanjem svih zakona koje je grad uživao pod despotom Đurđem. Zakoni su bili jednaki s onima koje je uživao grad Bar. Njih je kasnije odobrila i ratifikovala administracija vrhovne vlasti Senat, dana 20. oktobra 1465, u privilegiju uglednog grada koji počinje: >> Christoforus Mauro Del gratia dux Venetiorium etc. Nobilibus et sapientibus viris Luce de Canali potestati Buduae etc<<, koji je privilegij registrovan u početku zbornika privilegija.
Sedmo poglavlje
Kako je od 4. decembra 1442. od Republike bio određen za načelnika jedan mletački plemić s pratnjom, koja se sastojala od kancelara, četiri oficira i dva službenika zdravstvene službe.
Kad se Budva predala Republici pod duždem Franceskom Fascarijem bio je određen da vlada i upravlja Budvom jedan mletački plemic. Ovaj se zvao knez (conte) i kapetan kao što se to vidi iz knjige plemića u sudnici. Sada se zove načelnik i vlada na način kao što je to uobičajeno u gradovima u Dalmaciji. Sudi u građanskim i krivičnim predmetima do sto dukata. Protiv njegove odluke žalba se može izjaviti upravitelju i providuru u Kotoru. U predmetima do 200 dukata nadležan je da rješava generalni providur, providur protiv čije se odluke opet može izjaviti žalba sudu u Veneciji. U građanskim predmetima načelnik sudi sa 4 opštinske sudije na temelju Statuta. S priznanjem prava da budu plaćeni iz državne blagajne, načelnik ima kancelara, 4 svoja oficira i 2 stražara zdravstvene službe na kopnu i na moru, koji se svi nalaze na platnom spisku u kotorskoj komori, đe su opisane naprijed navedene slžbe. Vlast je odredila još za odbranu Budve 25 momaka Talijana koji danju i noću sudjeluju u stražama u kaštelu i na kopnu. Tome treba dodati zapovjednika tobdžija i municionera za artiljeriju. Kako je grad u neprijateljstvu s Turcima i s toga podložan uznemiravanju od strane susjeda, dodijeljena je odbrani još četa od 15 stradiota, čija je dužnost da brane teritoriju od svakog napada susjeda u interesu sigurnosti Budvana.
Osmo poglavlje
Kako je Budva najprije imala granicu od rijeke Bečić koja se nastavlja na Tri studenca, Kuliješ (Colieso), Majstore i Djurđevac, koji se zove Crkva, pa dalje do Drenovštice (Drenovice) i odatle poviše mora do crvenog kamena.
U vrijeme kada je ovim krajevima vladao dvdeset drugi nasljednik gotskog vojvode Ostriola Prelimir, govori se da je imao 4 sina: Hvalimira, Boleslava, Dragoslava i Svevlada, kojima je podijelio zemlju. Hvalimiru je dao Zetu sa svim posjedima u čije područje je bila uključena i Budva. Granica Budve je počinjala tada od rijeke Bečić i nastavljala se na Tri studenca i Koljež do Drenovštice i odatle iznad mora do Crvenog kamena, iz čega se vidi da su područjem obuhvaćeni Zavala, Maine, Pobori i dio Grblja do Drenovštice koji je takođe bio pod vlašću Budve. Kako je međutim promjenom stvari u svijetu, Budvi ova teritorija u više ratova oduzimana, Budvani su uz pomoć svjedočanstava starih susjeda uspjeli da im Bajazit-beg, koji je naišao pod Budvom s vojvodom i kadijom iz Skadra, za svaki slučaj izda potvrdu o prvobitnim granicama. Ova se potvrda, prevedena na toskanski jezik, nalazi registrovana u zborniku privilegija opštine u sudnici za čije potrebe je u ono vrijeme i sastavljena. Prema tome, današnje područje Budve suženo je i počinje od rijeke Bjelaštice do Prijevora uključivši selo Seoce što se tiče kopna, a s mora od Crnog rta do Boke Kotorske.
Deveto poglavlje
Plemićke porodice Budve
Plemićke porodice Budve koje vladaju s raznim ovlašćenjima i počastima kod predstavnika državne vlasti, sačinjavaju jedine predstavnike opštine i jedino vijeće nadležno da rješava u svim problemima grada.
Od srećne predaje grada Mletačkoj Republici mogu se spomenuti niže navedene plemićke porodice, od kojih su neke izumrle a neke i danas žive.
1. Krimić
2. Tihimilović
3. Drimović
4. Bubazi iz Sozle
5. Ivanović iz Cetinja, Crna Gora
6. Marković-Mitrović iz Paštrovića
7. Kustić iz Crne Gore
8. Roza iz Paštrovića
9. Toković iz Smedereva
10. Solimani iz Smedereva
11. Angelović, zvani Levarda iz Smedereva
12. Metković, zvani Adami iz Smedereva
13. Medlović iz Smedereva
14. Badglava iz Smedereva
15. Kolić
16. Ivanizi iz Crne Gore
17. Bubić iz Maina
18. Miloivić
19. Spada
20. Tomini
21. Radelić iz Bjelopavlića
22. Trisoko
23. Orlić
24. Turić
25. Petković
26. Boljica
27. Dabutović iz Gradaca
28. Glava
29. Milatović
30. Sajnović
31. Mazuko
32. Radalji iz Grblja
33. Miogošić
34. Skoroivić
35. Krekoivić
36. Vitomir iz Maina
37. Stanjević iz Smedereva
38. Babić iz Crne Gore
39. Belafuza-Nobile iz Skadra
40. Pelesa-Nobile iz Alezia
Deseto poglavlje
Na koji način naprijed navedene porodice sačinjavaju dva vijeća - Veliko i Malo.
Kao što proizilazi iz prakse i već ustaljenog običaja, a na osnovu Statuta grada Budve, iz redova plemićkih porodica osnivaju se dva vijeća opštine: Jedno zvano Veliko vijeće i drugo Malo vijeće.
Veliko vijeće se nekad sastojalo od trideset vijećnika a sada usljed nestašice vijećnika od dvadeset i jednog. Ovo vijeće dijeli počasti u dužnostima i položajima, imenuje poslanike za Zadar i Veneciju, a sastaje se takođe u važnim slučajevima od opšteg interesa. Malo vijeće je nadležno da rješava u pitanjima kupovine žita, upućivanje dopisa u Kotor, kao i u slučajevima kada se ne radi o težim problemima. Malo vijeće se sastoji od dvanaest vijećnika. O velikom vijeću govori 70. a o Malom 284. poglavlje Statuta.
Jedanaesto poglavlje
Na koji način veliko vijeće na dan sv. Marka jevanđeliste dijeli dužnosti i položaje o kojima je riječ u ovom poglavlju. U skladu sa starim običajem, koji se temelji na 70. poglavlju Statuta, Veliko vijeće zasjeda svake godine na dan sv. Marka jevanđeliste uz zvonjavu zvona i to: uveče poslije praznika uoči zdrave Marije i treći put poslije mise. Dolaskom načelnika sakupljaju se vijećnici u sali za primanja i tu se vrši glasanje; najprije uzimanjem kuglice iz šešira s krstom a zatim stavljanjem u glasačke žare. Glasačke žare nose okolo oficiri iz načelnikove pratnje. Većinom glasova biraju se jedan po jedan: tri sudije, a četvrtog imenuje načelnik, zatim tri prokuratora, tri predstavnika zdravstvene službe, upravitelj skladišta žita, kapetan posade, tri procjenitelja, tri zastupnika katedrale, tri zastupnika crkve sv. Marije na Rtu (sada samo dva), blagajnik, kancelar opštine i dva pregledača troškova u civilnim i krivičnim predmetima.
Dvanaesto poglavlje
Kakva je dužnost svake od naprijed navedenih službi
Četiri sudije sjede na klupi do načelnika i sude u građanskim predmetima sa savjetodavnim glasom. U crkvi imaju prva mjesta na prostoru određenom za vlast i uživaju pravo da budu okađeni tamjanom i blagosloveni te svake druge prednosti kao i sudije u drugim krajevima Dalmacije, a što vrijedi za čitavo područje pod Mletačkom Republikom. Tri prokuratora utvrđuju mjere, procjenjuju životne namirnice naročito meso koje se kolje za potrebe grada i određuju cijene žita u skladištu. Prokuratori sa četiri sudije se zovu, agenti opštine i oni predstavljaju Vijeće te su njihove prve karike. Kao takvi upravljaju skladištem žita, porezima na vino, hleb i meso pišu i otvaraju dopise i prema potrebi predlažu rješenja, koja se najprije traže od jednog od njih, načelniku koji ne može da ih odbije iz bilo kojih razloga. Prokuratori su nadležni za mjerenje hleba i brinu se da svega bude u izobilju za sirotinju. Predstavnici zdravstvene službe imaju s načelnikom odlučujući glas. Upravitelj skladišta žita se brine o žitu i na osnovu skladišnih knjiga, koje se vode po pravilima skladišta, polaže račun naročito po isteku svog mandata i ima 2% koristi. Kapetan posade čuva polja od krađa i šteta i može se krivca kazniti ili u osobi ili u novcu te ima 2 solda koristi po barelu vina a od lana sedmi dio. Procijenitelji procjenjuju kuće sa zidarom, zatim vinograde i druga dobra i imaju koristi od svake procjene vinograda ili zemljišta povrh puta 20 solada, na polju 10 solada a u Seocima 2 solda i konja (prevoz). Mjere motikom od 15 četvrti, 33 motke čine jednu motiku. Kancelar vodi registar sjednica vijeća, piše akte prema odlukama vijeća, vodi račune o skladištu žita te opštinskim porezima te ima platu od 12 dukata na godinu i druge beneficije koje pripadaju voditelju statuta i oslobodjen je obaveznog rada na osnovu odredbe 53. poglavlja Statuta.
Trinaesto poglavlje
Kako suci zamijenjuju načelnika u njegovoj odsutnosti i u vojnim pitanjima donose odluke obavezne i za plemstvo i za narod uz pravo na meso od stoke koja se kolje u Budvi.
Osim povlastica o kojima je bilo riječi u prethodnom poglavlju, sudije na osnovu statuta imaju još i ovo staro pravo. U odsutnosti načelnika jedan od njih u ime načelnika izdaje naređenja, drži ključeve od grada, spava u kaštelu, vrši nadzor i sudi u okviru nadležnosti načelnika. Sudije pored toga upravljaju oružanom snagom opštine i u vojnim pitanjima donose odluke koje su obavezne jednako za plemstvo kao i za narod. Ovo njihovo pravo sadržano je u proklamaciji načelnika od 7. jula 1650. potvrđeno od providura za Kotor i Albaniju. U nesigurnim vremenima imaju pravo da izaberu osobu koja noću kao dobar stražar vrši obilazak grada. Po starom običaju sudije imaju pravo na četrvrt zaklane životinje od stražnjeg dijela, a mesari i vlasnici mesa su dužni ostaviti meso za njih i opštinske agente.
Četrnaesto poglavlje
Kako veliko vijeće bira učitelja, ljekara i orguljaša za katedralu i kako je njegova odluka, ako je donesena u skladu sa Statutom, bila za sve obavezna.
Na osnovu posebne povlastice, koju sadrži privilegij opštine iz 1626. godine Veliko vijeće ima pravo da bira ljekara. Iz odredaba pokrajinskog generalnog providura, koji se dokumenti čuvaju u Kotorskoj komori, vidi se da je Veliko vijeće od najstarijih vremena imalo pravo da bira i učitelja.
Ovi dokumenti, jedan iz 1636. a drugi iz 1649 godine, čuvaju se u prijepisu i u zborniku privilegija opštine budvanske. Na osnovu izvršenog izbora providur u Kotoru stavljao je ljekara i učitelja na platni spisak. To potvrđuje i prijepis akta o njihovom uvođenju u dužnost 1636. godine koji se čuva u sudinici a isto tako u kotorskoj komori. Veliko vijeće takođe ima odlučujući glas prilikom donošenja odluka u pitanjima od opšteg interesa za grad i što ono odluči glasanjem kuglicama obavezno je za svakoga i ukoliko se odnosi na prednje poslove mora se trajno poštovati. Ovo iz razloga što to pravo daje Vijeću Statut koji je potvrđen od vrhovne vlasti dužda i proglašen nepovrjediv. O tome nam najbolje svjedoči slučaj kad su nastale nesuglasice između plemstva i naroda u vezi s oprostom o Gospi od Karmina, kada je Veliko vijeće odlučilo da se oprost osnuje u katedrali. Veliko vijeće je takođe vršilo izbor orguljaša, koga je plaćala opština.
Zakoni opštine su naređivali da vijećnik mora imati 20 godina da bi mogao da vrši tu časnu dužnost. Ova je odredba izmijenjena novim 287. poglavljem Statuta, koji propisuje da u buduće doba vijećnika bude 18 godina ako želi da njegovo glasanje bude valjano. Statutom je ujedno odlučeno da vijećnik ovog doba ne može postati sudija ili biti postavljen na neki drugi položaj dok ne prođe 4 godine od njegove navršene 18. godine. Ovaj je rok vrijedio dok je bilo dosta vijećnika, a kasnije je smanjen na 2 godine. Napokon je ovaj kontumacij usljed nestašice vijećnika za položaje sveden na jednu godinu.
Petnaesto poglavlje
Kako je dužd pored nebojenih milosti koje je velikodušno podario budvanskoj opštini, odredio da se tridesetina prepusti opštini i katedrali na jednake djelove, a isto tako i porezi od hleba i mesa.
Od mnogih milosti, koje je darežljiva ruka dala opštini budvanskoj, imaju koristi svi građani, jer obilje povlastica koje su Budvi date za razne potrebe, ne može nikada da ostane bez dobrog rezultata, što sa stanovišta opšteg interesa uvijek predstavlja utjehu i podršku. U svemu tome opština održava vrlo razboritu ravnotežu između povlastica i gradskih zakona, zbog čega sigurno ne može u cilju dobijanja veće koristi, provoditi svoje namjere i želje, jer iz dobrih odredaba proizilazi sreća i pravednost koja u svim slučajevima služi na opšte zadovoljstvo. Tako je opština budvanska dobila kao slobodan dar i pravo na tridesetinu koju može u miru posjedovati i uživati. Ova odredba nalaže trgovcima da daju opštini trideseti dio svake robe koja se dovozi u Budvu i na njeno područje na prodaju a odnosi se i na kupce koji iznose suvo meso i drugu robu iz područja opštine i to robu koja je proizvedena u gradu i na području opštine. Ova beneficija je 14. jula 1642. od nadležnih foruma protumačena, a njeno ograničenje izraženo u Statutu tako da opština mora tridesetinu podijeliti s katedralom u cilju da se ova u svojim potrebama može poslužiti tim prihodom kao što je to zapisano u privilegiju od 2. aprila 1567 godine. Opština budvanska je takođe dobila na dar porez od hleba koji se ubira u skladištu žita i to [nema iznosa p.p.] solada po staru i onaj od klanja mesa od tri solda po životinji bilo da se radi o debelim kozama ili o drugom mesu. O ovim porezima govori se u Statutu u privilegiju od 14. februara 1573. godine. Ova se tri poreza dražbuju na dan sv. Petra i za vrijeme dviju svečanosti koje slijede i daju u zakup najpovoljnijem ponuđaču prema odluci načelnika i sudija koji skupa odlučuju o porezima.
Šesnaesto poglavlje
Kako opština posjeduje dva pečata
Opština grada Budve posjeduje dva pečata, kojima se služi da pečati akte, pisma i potvrde. Jedan je pečat veliki i na njemu je slika sv. Ivana Krstitelja sa jaganjcem s desne strane. Ovim se pečatom pečate pisma i akti koji se šalju u Veneciju, zapovjednicima mornarice, generalnom providuru u Zadru i drugim visokim državnim funkcionerima, kao i akti odobreni od Velikog vijeća. Drugi je pečat mali na kome se nalazi srce s krstom i okolina Budve. Ovim se pečatom pečate pisma koja se upućuju u Kotor, potvrde ovjerene od notara opštine i drugi akti i potvrde izdane od agenata. Veliki se pečat čuva u jednoj kutiji pod tri ključa u palati. Jedan ključ se nalazi kod čelnika, drugi kod jednog od sudije, a treći kod jednog prokuratora koji se svake godine izabira. Mali pečat stoji kod kancelara sa zbornicima privilegija i drugim opštinskim knjigama i uvjek se predaje novoizabranom kancelaru.
Sedamnaesto poglavlje
Stare građanske porodice
Imajući u vidu srdačne odnose između plemića Budve i njenih građana, ima mnogo razloga da se u ovu hroniku uvrste i stare građanske porodice. To su porodice koje učestvuju u pohvalama i slavi s plemićima s kojima su od najstarijih vremena bile združene u dobru i zlu. To su sljedeće porodice:
1. Misoka zvani Zamboni
2. Mikaelis
3. Goriekuk zvani Lovo
4. Sokolović
5. Jonko iz Skadra
6. David
7. Baron
8. Pendriga
9. Hitanaz
10. Batuta
11. Ćerneta
12. Baćić
13. Fero
14. Zeta
15. Alegri
16. Boži i Franetić
Naknadno su upisani
Sveta Trojica
Kojo
Spica
Bravi
Antonjoli
Jakšić
Iz ovih su izostavljene porodice časnih predaka koje su takođe bile dobri patrioti.
Osamnaesto poglavlje
Kako se plemići žene od građana
U Budvi na opšte zadovoljstvo i strah neprijatelja vlada jednodušnost između plemstva i građana. Ova povezanost između njih proističe iz osjećanja koja nose u grudima a usljed koga smatraju da je dozvoljeno da plemići sklapaju brakove s građanima što se događalo od najstarijih vremena. Stoga se pri sklapanju bračnih ugovora između plemića i građana ne čine nikakve smetnje već se smatra da je dobro da se međusobnim brakovima i krvno povežu na nerazdruživ način tako da u svakoj prilici jedan drugome budu vjerni drugovi i prijatelji.
Devetnaesto poglavlje
Kako su Budvani s raznim visokim činovima u vojsci služili Republiku i razne hrišćanske suverene s mnogo vjernosti i časti.
Ne samo po pismenim priznanjima već i dobrom glasu kao Krsto tako je i Silvester Marković časno zamijenjivao kapetana. Kao Luiđi Dijamanti tako će se vjekovima spominjati i biti cijenjeni i Bernardo Girolamo, Stefan, Lodoviko i Zano braća Kolić koji su njegovom Katoličkom Veličanstvu vjerno služili s nazivom vitezova i posebno se istakli junaštvom kada je spomenuti monarh odlučio da osvoji Tripolis i Barbariju, a kojom prilikom je osvojena Gerba 1560. godine. Zano Bedglava je postigao naziv viteza u službi Republike. Ni ostalim plemićkim porodicama Budve nijesu izostali razni činovi i pohvale od mnogih suverena, za njihovu neprekidnu vjernost i hrabrost.
Dvadeseto poglavlje
Kako su se Budvani u raznim prilikama proslavili junaštvom i tako ostavili o sebi vječnu uspomenu.
Pošto se Budva predala Mletačkoj Republici knez Ivan Crnojević i vojvoda Stevan od Bosne izvršili su na njeno područje hiljadu napada. Svoju namjeru da od Budvana naprave vazale najprije su pokušali da ostvare raznim ponudama, a zatim nanoseći im štete i uznemiravajući ih. Međutim vjernost Budvana duždu i njihova neustrašivost nije nikad prestala. Boreći se jednodušno sabljom u ruci protiv Crnojevića i vojvode Stevana i suprostavljajući se golim prsima svakom napadu, časno su pobjeđivali.
Tako su nekad bili Budvani prvi koji su povratili Republici tvrđavu Daino više Bara, u času kad je Turčin pritisnuo spremajući se da zauzme Albaniju.
U veoma poznatom ratu koji je protiv Republike vodio sultan Selim 1571. godine branili su Budvani hrabro Kotor i čestim napadima danju i noću pokazali svoju staru hrabrost. Isto su tako u vrijeme kada je turska vojska pod vođstvom Karahođe ušla u Boku i pljačkala Tivat, Budvani priskočili u pomoć i to na takav način da su prisilili na bjekstvo jednu neprijateljsku galiju i bez gubitaka zarobili 87 Turaka koje su doveli pred Zakariju Salamona, onda providura za Kotor i Albaniju. Osim toga učestvujući u istom ratu Budvani su iznenadili sedam turskih zapovjednika koji su se bili utaborili pod Budvom, ne usudivši se da je napadnu. Pošto Turci nijesu mogli da nagovore na predaju Budvane, koji su uvijek hrabro odbijali njihove ponude, premda su im se mjesto zidinama koje su bile razrušene, morali suprostavljati golim grudima, a umjesto oklopom i šljemom, duhom i hrabrošću - otišli su noću pričinivši samo štetu na polju.
Malo poslije rata naišao je skadarski paša, po imenu Marić, nastojeći da osvoji kotorsko područje, i utaborio se kod Bijelih Trava u Grblju. Mojsije Venier, zapovjednik mornarice, naredio je tada Budvanima da s narodom svoga kraja priskoče u pomoć. Kad su Budvani stigli i kad je paša vidio njihovu slavom ovjenčanu zastavu, odmah je odlučio da se povuče ne postigavši ništa. Ovom prilikom nosio je zasluženo spomenutu zastavu Marko, s obzirom na njegovu poznatu hrabrost.
Jednom prilikom našle su se tri budvanske barke u Albaniju, u Redoni, na mjestu zvanom Pulican pod Pulagnom i pobili se s Ulcinjanima, koji su Budvanima oteli jednu braceru u cilju da ih spriječe da izvezu žito. U borbi su trinaestorica Budvana pobijedili i ubili sedam Ulcinjana, izgubivši samo jednog čovjeka. Otkinute turske glave ponijeli su sa sobom i potopili ih više crkve sv. Mihajla pod Mogrenom na budvanskom području. Ova neprijateljska krv, kao i mnoga druga prolivena poslije toga vremena, plaćena je od države solju kad su je Ulcinjani trebali
Kad su Peraštani prouzrokovali jednu svađu s Budvanima ovi su ih izazvali na megdan. Kao mjesto borbe bile su određene Bijele Trave u Grblju. Po običaju u tim krajevima, trebalo je spor riješiti borbom, izlaganjem života u dvoboju. Iako je došao na lice mjesta kotorski komornik po naređenju providura, Peraštani, koji su bili s Gaetama u Berdi, bili su primorani da se povuku. Tako su Budvani, njih 140 pod vođstvom Zana Markovica, Frana Ivanovića, Nikole Žitarevića i Frana Levarde, pod barjakom koji je nosio Ante Petković, s 24 hrabra duelanta pokazali hrabrost.
(ostalo nedostaje)
Prepisano iz originalnog rukopisa koji se nalazi u arhivu kotorske opštine.
Budva, 20. marta 1898.
================================================== ==========================
Ovo je tekst zadarskog prepisa prve knjige ljetopisa u prevodu Nikole Vučkovića sa neznatnim izmjenama priređivača ovog izdanja
Kraj prve knjige
Re: LJETOPIS BUDVE 1650 GODINE OD KRSTA IVANOVICA
Quote:
Originally Posted by G R A D
Od plemickih porodica, zivi u Budvi jedan potomak porodice Anzulovic (Angelovic) koja je doselila iz Smedereva. Od gradjanskih porodica zivi u Budvi porodica Antonioli.
Uh...
Kao prvo.. Anzulovici, inache moje komshije u Starom Gradu, nemaju vishe potomaka, svi su umrli, nazhalost. 8) Sada su to njihove cerke, koje naravno imaju druga prezimena. A i nisu doshli iz Smedereva, zaboga. 8)
Kao drugo.. ne znam shto je mislio pod tim "gradjanskih", poshto porodica kao shto su Antonioli ima vishe [uglavnom u Starom Gradu]. :idea:
Kao trece.. ne znam kako je mogao da nabraja sve te porodice kao BUDVANSKE, kada se zna da su se Budvanima [tada] smatrali ljudi koji su zhivjeli u Starom Gradu, i da su isti oni zatvarali kapije grada kada su se Seljaci [kako su ih oni tada nazivali] spushtali u grad. :wink: :!: To nije nishta nepoznato i uvredljivo, to je tako bilo.
Nego nebitno, nadam se da imam tu knjigu doma, medju svim onim koje su pradjed i djed skupljali, pa cu je bash prelistati jednog dana, sad si me podstakao na to. :wink: :P
Imali svijest da su jedan narod!
Grbljani ginuli protiv Turaka, za maticu - Crnu Goru, još prije 362 godine
Iz knjige koju su potpisala 3 srpska doktora istorijskih nauka: Radovan Samardžić, Rajko Veselinović i Toma Popović.
Srpski istoričari po naređenju Ilije Garašanina nastoje uvijek da daju lažnu sliku stvarnih događaja, činjenica, većina ocjena srpskih istoričara su prevarantske, tako oni ovđe plemena nazivaju brdsko-crnogorsko-hercegovačka, ustvari, naravno, radi se o plemenima jednog naroda, radi se, o, ovo bi bio pravilan naziv, radi se o ZETSKIM (dukljanskim) plemenima. To jest, to su sve plemena današnjih nacionalnih Crnogoraca, jer plemena, naravo, svi znamo, kod Srba, ne postoje.
Koliko su sva ta plemena imala svijest da pripadaju istom narodu, sada ćemo da vidimo iz ovog IZVORA.
Srpski istoričari dakle, citiraju između ostalog istoričara Gligora Stanojevića:
Kažu dakle srpski istoričari:
Približavanje hercegovačkih, brdskih i crnogorskih plemena Mlečanima počelo je kad i rat. Crnogorci su uporno odbijali da daju godišnji harač skadarskom sandžakbegu. Nijesu to učinili ni kad je beg posjekao, kako bi svima zaprijetio, petnaest uhvaćenih Crnogoraca. Kad se uvjerio da drukčije ne može primorati Crnogorce na plaćanje harača, beg je sakupio vojsku od 3000 ljudi i pokušao da silom prodre u Crnu Goru. "Crnogorci, zajedno sa Grbljanima, dočekaše Turke ispod Pješivaca, i u jednodnevnoj borbi, 16. septembra 1645. teško poraziše skadarskog pašu". Ova pobjeda, izvojevana je pored ostalog i uz podršku mletačkog oružja.
Vidite jasno da srpski istoričari jedan narod neće da nazovu jednim imenom iako nema jačeg dokaza od ovog da se radilo o istom narodu, sa istom narodnom sviješću, sviješću o uzajamnoj pripadnosti.
Grbljani su dakle, godine 1645. išli u pomoć, krv prolijevali i glave gubili za svoju maticu - Crnu Goru, a nijesu morali jer uopšte nijesu pripadali Crnoj Gori već Mletačkoj Republici!
Međutim, danas je mnogima Grbljanima opran mozak četkom svetosavkom, pa im je pomoću nekih bajkica objašnjeno kako nijesu isti narod kao ostali Crnogorci, premda imaju iste običaje, društveno (plemensko) uređnje istu krv, porijeklo i vidimo, ISTU ISTORIJU.
Tako paklena svetosavska propaganda koju predvode janičari Risto Ćirov i janičari iz SANU, ubijedila je ta propaganda mnoge Grbljane, kako imaju istu istoriju sa Leskovčanima i Piroćancima, Nišlijama i Lalama, a nemaju istu istoriju sa ostalim Crnogorcima?!! :confused:
No, politika Ilije Garašanina politika koja je u zadnjih 150 godina dovela do prosipanja rijeka krvi na Balkanu, nastavlja se, kao što znamo.
Ilija Garašanin je još 1844. u njegovom tajnom programu za osrbljavanje Balkana dao striktno i strogo uputstvo, čega se ponosno drži srpska istoriografija, najprevarantskija istoriografija na svijetu.
Reče, naredi 1844, Ilija Garašanin da se ne pišu istinite, već sposobne i pronicljive istorije:
------
"...Na ovo djelo treba osobito vnimanije obratiti i istoriju o kojoj je gore reč dati napisati črez čoveka vrlo sposobnog i duboko pronicavajućeg"...
Ilija Garašanin, Načertanije (1844. g.)
------
Časopis "Montenegro Family", broj 38., maj 2009.
Andrija Kasom: Budva, tradicija duga 2.500 godina
Vlado Đ. Duletić: TRAGAJUĆI ZA “KNJIGOM POSTANKA” DREVNE BUDVE
