IZ DNEVNIKA MILIJE R. VLAHOVICA, UCESNIKA PLjEVALjSKE BITKE

[G R A D]

Pobjeda, 05. 12. 2004. Društvo

Vojin Božović:
IZ RATNOG DNEVNIKA MILIJE R. VLAHOVIĆA, UČESNIKA PLjEVALjSKE BITKE, DECEMBRA 1941. GODINE


Četiri sata pakla


Poslije 63 godine, zahvaljujući Mošu Vlahoviću iz Trmanja, dio dnevnika Milije R. Vlahovića, u kom se opisuju strahote prvih decembarskih dana ’41. u Pljevljima i okolnim selima u borbama sa Italijanima, ugledao svjetlost dana. Herojstvo Vuka D. Vlahovića i Milivoja D. Bulatovića. Autor poginuo 42. u Bosni

Prošle su 62 godine od tog Aranđelovdana, 21. novembra 1941. godine kada je mlađani Milija Radosava Vlahović iz Trmanja, zajedno sa rođacima - Dušanom, Dunjom, Dragišom, Vukom, Dragutinom... - s pjesmom iz rodnog sela pošao u Manastir Morača. Tu su se pridružili drugovima iz više mjesta i spremali za borbu. Tada je Milija počeo svoj dnevnik. Pisao je svakog dana, do 25. februara 1942. g. Prethodnog dana su predanili u selu Obalj, blizu Neretve, koju nijesu mogli od nevremena preći (preplivati). Tu dnevnik prestaje, jer u sledećem pokretu jedinice Milijuje neprijateljski metak, probivši i dnevnik, pogodio u srce...
„... 30. novembra (nedjelja) krenuli smo iz s. Ljeljanica i kroz dva sata stigli na položaj kod Pljevalja, bili u rezervi radi napada na Pljevlja...”
„...1. decembar (ponedjeljak) oko dva sata noću počinje napad. Čuju se topovi, bacači, mitraljezi, puške, bombe, razni uzvici. Neprijateljski - talijanski reflektor obasjava položaje, biju topovi, u samom gradu vri kao u Paklu, strahota. Dočekuju se ljudi na nosila, ranjavaju se, ginu, viču razne uzvike „ura”, „smrt fašizmu”, „napred” itd. Ovakvo stanje traje četiri sata... Naša četa dobija zadatak da izvrši upad u Pljevlja, krećemo svi uz brdo zvano Golubinje... Srijećemo teško i lako ranjene. Neko dovikuje „Odstupaj”. Nastaje komešanje. Neki neće da odstupe, nazivaju drugove da se vrate. Vidiš kako Vasojević ranjen u nogu pjeva i hoće u grad. „Tamo su mi drugovi”, veli i ode. Neki su ga zadržavali, ali uzalud...
.. Već je dan. Talijanski topovi biju kao grom. Nekima to ne smeta, vraćaju se da spasu svoje drugove. Mnogi se više nijesu vratili - poginuli su... Kad je borba djelimično prestala moja četa (Prva gornjo-moračko-rovačka) određena je za zaštitu jedinica koje se povlače iz Pljevalja...”
„U samu zoru bio sam na položaju u zvano „Golubinje”. Sa mnom je bio iz moej jedinice jedino Vuko D. Vlahović i Milivoje D. Bulatović. Oni su tog STRAŠNOG momenta pokazali nevjerovatnu hrabrost i požrtvovanje. Borba u gradu nije još prestala. Mnogi su poginuli ili izgorjeli u kućama ne htjeći da se predaju. Bilo je ranjenika koji su odbili da ih iznose „ja sam smrtno ranjen, ostavi me, spasavaj druge i svoju glavu”. Naprezali su se i posljednjom snagom klicali „Živjela sloboda”. Mnogima je to bilo posljednje na usnama, da bi ispustili potom svoju hrabru i plemenitu dušu...”
Pomenuti Vuko Dragiše Vlahović je preživio strahote i golgote NOR-a. Kao borac Prve proleterske brigade, od osnivanja u Rudom je u njenom sastavu. Učesnik je Igmanskog marša, bitaka na Neretvi gdje je teško ranjen, ali se vratio u borbi. Građani Ruda su ga proglasili počasnim građanom svoga grada. Obavljao je odgovorne dužnosti. Umro u 87. godini.
Autor feljtona, podoficir bivše jugoslovenske vojske, bio je osvjedočeni protivnik fašizma. Hrabar, vispren, omiljen kod boraca. Kada su se njegovi drugovi dokopali Foče, 9. marta 1942. godine, poslali su pismo u Trmanje. Među njima je bio i Vuko koji je dnevnik u originalu sačuvao (i danas se vidi da je kroz vremenom požutjelu hartiju, prošao metak i zaustavio se u Milijinom srcu). Kada je 1990. godine umro, brigu o dnevniku je preuzeo njegov sin Mošo koji je odlučio da se njegove stranice, eto poslije pune 63 godine otvore, povodom te godišnjice bitke na Pljevljima, na stranicama liste Pobjeda.
„Dragi striko,
Možeš misliti kako mi je teško što ti baš ja moram saopštiti gubitak svog najomiljenijeg sina i mog brata i druga u borbi. On je poginuo kao junak voljen i omiljen od nas svih ljudi, drugova, kao jedan od najhrabrijih i najboljih boraca i vojnika. Sahranjen je u mjestu Ulogu (kod Kalinovika, u Bosni)... Ponosi se dragi striko što si imao ovakvog sina i nemoj tugovati što ga nema živog jer mi umiremo s pjesmom...”
U potpisu „Vaši Dušan, Vuko, Vojo, Dragutin i Dunja”
Prazno parče hartije bilo je u džepu zajedno sa bilješkama o jednom herojskom vremenu, o jednom djeliću tog vrmena. Danas je sastavni dio ratnog dnevnika Milije Radosava Vlahovića.

[Ćipur]

Povodom 66. godišnjice čuvene Pljevaljske bitke


Komemoracija na Stražici


Pljevlja, 1.decembra - Polaganjem vijenaca i cvijeća na spomenik palim borcima na Stražici u Pljevljima i komemoracijom u prisustvu većeg broja građana, danas je obilježena 66.godišnjiva čuvene Pljevaljske bitke.
-Danas smo na ovom svetom mjestu gdje počivaju zemni ostaci 412 boraca i strijeljanih rodoljuba iz Pljevaljske bitke, rekao je predsjednik boračke organizacije u Pljevljima Vidoje Despotović. On se zahvalio delegacijma opštine, Vojske, Saveza boraca naodnooslobodilačkog rata, političkih partija i građanima na položenim vijencima na spomen - kosturnicu.
-Radi podsjećanja na bitku i poginule sinove Crne Gore koji padoše u neravnopravnoj borbi za oslobođenje Pljevalja, i ovom prilikom iskazujemo priznanje i zahvalnpost onima kojima sloboda bi preča od života, kazao je Despotović.

Na koomemoraciji je govorio i predsjednik Skupštine opštne Pljevlja Velimir Golubović.
-Odajući poštu poginulim junacima prvodecembarske Pljevaljske bitke podsjećamo se na vrijeme od prije 66 godina kada je neustrašiva mladost Crne Gore krenula na okupatora, rekao je Golubović.
On je kazao da su tog dana »borci lovćenskog, jezero-šaranskog, uskočko-drobnjačkog i komskog bataljona, kao i borci bataljona Peko Pavlović, Bijeli Pavle, »18.oktobar« i Bajo Pivljanin, sa borcima Pljevaljske čete, ispisali stranice istorije.
-Svojom junačkom smrću njih 238 zaslužilo je vječnu slavu u svom narodu. Bila je to velika cijene želje za slobodom, istakao je Velimir Golubović.

Predsednik SO je naglasio da će se Crna Gora i grad Pljevlja sjećati njihovih podviga.
-U spomen na njihovu žrtvu SO Pljevlja je prostor oko spomenika na Stražici proglasila memorijalnim centrom, podsjetio je Golubović. On je rekao da je u izradi urbanistički projekat za memorijalno područje i da će u u idućoj godini biti urađen projekat sanacije i zaštite Spomenika palim borcima i žrtvama fašističkog terora na Stražici. Na kraju komemoracije pljevaljski srednjoškolci su izveli prigodan recital.


M. Jelić

[Ćipur]

VEČE SJEĆANjA NA BORCE LOVĆENSKOG PARTIZANSKOG ODREDA


Heroji Pljevaljske bitke


U kristalnoj dvorani Vladinog doma na Cetinju 22. decembra je održano komemorativno veče povodom učešća Lovćenskog partizanskog odreda u bici kod Pljevalja. Veče je organizovala lokalna uprava crnogorske prestonice na čelu sa gradonačelnikom Milovanom Jankovićem, u saradnji sa OO Saveza boraca NOR-a 1941-1945. g. Cetinje. Takođe, emitovan je i DVD snimak epske pjesme Radomana Sredanovića, intonirana himna „Hej Sloveni", a prisutnima se obratili gradonačelnik Janković, predsjednik Boračke organizacije Crne Gore 1941-1945. Milo Marković, kao i autor DVD snimka. OO Saveza boraca izdao je i kraće saopštenje o pomenutom događaju, u kojem se, pored ostalog, navodi da "bez obzira ne sve kontroverze Pljevaljske bitke, ona, nesumnjivo predstavlja izuzetan istorijski događaj i najveću operaciju partizanskoh snaga na teritoriji Jugoslavije 1941. godine".
OO Saveza boraca je podsjetio na osnivanje i put Lovćenskog partizanskog odreda. Glavni štab NOR-a odreda za Crnu Goru i Boku i Pokrajinski komitet formirali su crnogorski NOP odred za operaciju u Sandžaku, koji je brojao preko 4.000 boraca i bio prva oslobodilačka operativno-strategijska jedinica u okupiranoj Evropi. Među njegovih devet bataljona i šest samostalih četa, Lovćenski bataljon je svojom nadčovječanskom borbom i neviđenom hrabrošću u ovoj bici zauzeo posebno mjesto. Od 345 boraca koji su u noćnom jurišu ušli u grad, 250 Lovćenaca ostalo je u okruženju i naredne noći probilo se iz obruča, uz velike žrtve - 82 poginulih i umrlih od posljedica ranjavanja i više ranjenih, odnosno izbačenih iz stroja, a to su, inače, bili najveći gubici od svih jedinica koje su učestvovale u operaciji. O njihovoj hrabrosti svjedoči i natpis na zidu jedne zgrade koju su branili, „Znajte da su borci Lovćenskog bataljona slavno izginuli i da se nijedan nije predao".Pljevaljska bitka odigrala se u vrijeme kada je čitava Evropa bila porobljena, a fašističke armije se nalazile na prilazima Moskvi i Lenjingradu. Alpinka divizija „Puserija" je, nakon toga, evakuisala više gradova u Sandžaku, nije zaposjela demarkacionu liniju, što je bilo od presudnog značaja da se partizanske jedinice iz Srbije, sa članovima Centralnog komiteta Vrhovnog štaba sa Titom na čelu, povuku na slobodnu teritoriju. Lovćenski bataljon se 21. decembra našao u Rudom stroju, kao prvi bataljon prve proleterske brigade, navodi se u saopštenju koje je potpisao Petar Rudović, predsjednik OO Saveza boraca NOR-a 1941-1945. godine Cetinje.

M. Milašević

http://www.dan.cg.yu/?nivo=3&rubrika...&clanak=130050

[Ćipur]

Priredio V. Lazarević: Breznica, prvo ime Pljevalja

Kad biste pitali nekog Pljevljaka, koji je već u poodmaklim godinama života, kako su Pljevlja dobila ime, on će vam ispričati legendu koja se vjekovima prenosila s koljena na koljeno. Naime, prije nekoliko stotina godina, negdje u predjelu gdje se danas nalazi crkva Svete Prepodobne Majke Paraskeve – Svete Petke, bila su velika gumna. Jedne godine, nakon vršidbe žita, pale su velike kiše i od nabujalih potoka i zloćudnog Zlodola nastala je poplava. Pljevu koja je ostala na gumnu voda je ponijela i svo poplavljeno područje bilo je prekriveno pljevom. Neki putnici koji su se tu zatekli prozvali su ovo mjesto Pljevljima...
Današnja Pljevlja prvi put se pominju pod tim imenom krajem 14. ili početkom 15. vijeka. A prvobitni naziv je bio Breznica, koja se u dubrovačkom arhivu pod tim imenom prvi put pominje 12. septembra 1296. godine. Posljednji put kao Breznica ova naseobina se pominje 1423. i 1426. Pored ova dva imena, Turci su ovaj grad nazivali Taslidžom, što bi značilo – varoš na pločama, na kaldrmi. Dugo vremena su se oba imena koristila, skoro do odlaska Turaka sa ovih područja...
Na području pljevaljske opštine u srednjem vijeku bilo je više utvrđenja – gradova. Najpoznatiji su Kukanj i Koznik. Kukanj se nalazio na lijevoj obali rijeke Ćehotine, gdje se danas nalazi selo Kukanj. Ovaj srednjovjekovni grad – tvrđava bio je ljetna rezidencija Kosača, a posebno Sandalja Hranića koji se u pisanim izvorima pominje 1423. I za Turke je ovaj grad bio od velikog značaja, pa su nakon osvajanja ovih krajeva formirali nahiju Kukanj u čiji sastav je bila i Breznica, odnosno Pljevlja sa okolinom. Ubrzo su Turci porušili Kukanj, ali se ne zna tačno kada se to desilo. No, i danas se vide ostaci grada koji potvrđuju njegovo postojanje.
U Ljetopisu manastira Svete Trojice kod Pljevalja, Gavrilo Troičanin je zapisao da se 1462. godine odigrala velika bitka između turske i Herceg Stjepanove vojske na rijeci Breznici u kojoj su Turci izašli kao pobjednici. Nakon godinu dana, Herceg Stjepan je povratio Pljevlja i okolinu, ali se nije mogao dugo zadržati u njemu, jer je velika turska vojska 1465. po drugi put osvojila ovo područje i u njemu ostala sve do 1912., odnosno do kraja Prvog balkanskog rata.
Turci su Pljevlja, sa okolinom, pripojili hercegovačkom sandžaku i u isto vrijeme odredili Pljevlja za središte hercegovačkog sandžak–bega od 1576. do 1833. godine, kada je centar ovog sandžaka premješten u Mostar.
Da li je područje pljevaljske opštine u današnjim granicama, od dolaska Turaka pa naovamo, bilo teritorijalna cjelina sa Pljevljima, ne zna se tačno. Naime, pouzdano se zna da je najveći dio ovoga prostora bio u sastavu nahije Kukanj, odnosno kasnije Pljevlja. A. Aličić u Poimeničnom popisu Sandžaka vilajeta Hercegovina, navodi da je "teritorija turske nahije Kukanj bila približno ona koju je zapremala srednjovjekovna oblast Breznica. Najšire granice oblasti bile su sledeće: na jugu reka Tara i planina Korijen, ka istoku Crni Vrh i Marino brdo, ka severu planine Gradina i Kovač planina, na severozapadu Babino brdo i planine: Viševina, Šuplja stijena, Goli Vjeternik, Grni vrh, Radovina i Obzir, sve do Kobilovače na Tari. Omeđeno ovim visinskim obodom područje Breznice je zapremalo središno i tok i sliv reke Ćehotine..."
Opština Pljevlja je danas treća po veličini u Crnoj Gori. Njena površina iznosi 1.346 km. kv., a grad Pljevlja 16 km. kv., sa morfološki veoma razuđenim terenima, čije visinske razlike su veoma velike, čak prelaze 1.700 metara, a prosječna nadmorska visina iznosi oko 1.000 metara. Ovakva konfiguracija zemljišta, njen položaj i nadmorska visina, karakterišu njenu klimu uopšte... Sami grad, Pljevlja, smješten je u kotlini oivičenoj brdima: sa zapada Balibegovim brdom, sa jugozapada Pliješom, sa istoka Zagradom i Trlicom, sa sjeveroistoka Golubinjom, sa sjevera Borovcem i sa sjeverozapada Glavicom i Malim Bogiševcom.
Po popisu iz 1477. godine u Pljevljima je bilo 101 kuća. Kasnije se broj kuća, a time i stanovnika dosta brzo povećavao. Kuće su pretežno bile prizemne ili na sprat. Pravljene su od ćerpiča (nepečene ilovače u obliku opeke samo nešto veće) i od čakme (drvenih gredica opšivenih tankim letvicama). I jedne i druge su malterisane i spolja i iznutra. Prozori su najčešće bili dvokrilni sa po tri okna. Unutrašnjost je bila od jedne ili više soba za spavanje i jedna prostorija koja predviđena za kuhinju. One kuće koje su pravili Turci na prozorima su imale drvene a kasnije metalne rešetke. Sve kuće su bile pokrivene daskama ili ćeramidom, a nekad davno i slamom. Pored kuća za stanovanje bile su i sporedne zgrade kao što su pojate, ambari i konjušnice. Klozeti su bili poljski napravljeni od dasaka.

http://www.dan.cg.yu/?nivo=3&rubrika...1&clanak=22989

[Ćipur]

17. novembra 1901.

Otvorena je Gimnazija u Pljevljima. Nazvana je Srpska gimnazija i bila je jedina niža realna gimnazija za Rašku oblast i Metohiju. Prve godine imala je 70 učenika, a nastava je organizovana na spratu Osnovne škole. Od 1903. do 1912. pri Gimnaziji je radila i Đevojačka radnička škola. Od 1913. preimenovana je u "Kraljevsku crnogorsku realnu gimnaziju".

[Ćipur]

NAMJERA IZMJEŠTANjA SPOMENIKA POGINULIM PARTIZANIMA U SELU VRBICA IZAZVALA OPREČNA MIŠLjENjA

Potkopavanje istorije

BERANE - Odluka da se spomenik palim borcima, partizanima u toku januara 1944. godine sa mjesta zvanog Glavica, u selu Donja Vrbica, udaljenom od Berana na oko 17 kilometara, izmjesti na neko drugo mjesto izazvala je brojne reakcije stanovnika Bihora i čitave beranske opštine. Spomenik je 1962. godine podigla boračka organizacija tadašnjeg Ivangrada u znak sjećanja na 32 poginula borca partizana iz Četvrte proleterske brigade i 30 boraca Italijanske partizanske brigade "Garibaldi", koji su boreći se protiv neprijatelja izgubili svoje živote nedaleko od ovog mjesta. Inicijativa za izmještanje spomenika potekla je nakon što su ljudi iz Udruženja poljoprivrednih proizvođača iz Vrbice potkopali mjesto gdje je spomenik stajao punih 47 godina, u namjeri da tamo prave magacinski prostor za odlaganje krompira. Oni su ustvrdili da se podignuti spomenik nalazi na privatnoj imovini Miška Adrovića i njegove braće i da oni za izvođenje radova na toj parceli imaju sve potrebne saglasnosti. Inicijativu za izmještanje spomenika podržali su Mjesni odbor boračke organizacije iz Petnjice, Boračka organizacija iz Berana, kao i Opština Berane na čelu sa predsjednikom Vukom Golubovićem. Takvu odluku su uglavnom pravdali činjenicom da se spomenik nalazi na privatnoj imovini, daleko od očiju javnosti, jer se na tom mjestu više ne održavaju sabori kao nekada. Oni su se složili da ovo spomen-obilježje palim borcima prenesu u Petnjicu na mjesto zvano Gusare udaljeno na oko četiri kilometra. U međuvremenu, izvođač radova na budućem objektu za skladištenje krompira potkopao je spomenik palim borcima i, kad je prijetilo da se on stropošta niz padinu, pomjeren je desetak metra iznad radilišta. Na kraju konačni sud o ovom slučaju daće Ministarstvo kulture, kome je upućen zahtjev za izmještanje spomenika, iako je po prirodi stvari ono prvo trebalo da bude obaviješteno o započetoj inicijativi.
Pojedini mještani postavljaju otvoreno pitanje zašto je spomenik palim borcima nekome zasmetao baš sad, smatrajući da je njegovo uklanjenje neprimjeran čin.
- Van svake pameti je pomjerati spomenik sa ovog mjesta, jer on tu stoji skoro pet decenija. Ako je zemljište privatno, trebalo ga je otkupiti i zaštiti spomenih od onih kojima on očigledno ništa ne znači. Ja sam u stanju da poginem za ovaj spomenik, jer je moj stric ovdje izgubio život zajedno sa ostalim borcima kojima je spomenik podignut u čast. Ti borci partizani ginuli su na ovom prostor i nije bio lud onaj koji je šezdesetih godina donio odluku da se on postavi baš ovdje. Ovo što se radi je nepravedno prema mrtvim partizanima, koji su dali svoje živote za slobodu. Sve se smišljeno da bi se prikrila nečija nečasna djela za vrijeme Drugog svjetskog rata - kazao je Šemo R. Adrović, čija se kuća nalazi u neposrednoj blizini.
Nasuf Rastoder, inače član Saveza boraca, kaže da je grijeh pomjerati bilo koji spomenik sa jednog na drugo mjesto.
- Mislim da spomenik nije trebalo dirati. Trebalo ga je na vrijeme zaštititi, ali kad je trenutna stvar onakva kakva jeste bolje ga je i izmjestiti nego ga prepustiti zubu vremena na milost i nemilost - prokomentarisao je Rastoder.
Reka Ličina smatra da ideja za izmještanje spomenika ima političku pozadinu, koja nikome ne može ići u prilog.
- Mogao je magacin za krompire da se gradi na nekom drugom mjestu, a ne baš tamo gdje je neko davno procijenio da treba postaviti spomenik koji će podsjećati i opominjati da se istorija ne smije zaboraviti. Ovo je, pomalo, politička priča, u kojoj se potkopava svijetla istorija ovoga kraja. Ispada da kako se koji sabor seli sa mjesta na mjesto da treba da se sele i spomenioci. Ovi koji hoće da ga premjeste kažu da spomenik treba da stoji tamo gdje ima više naroda, što je više nego smiješno. Oni koji se poklanjaju spomeniku gdje leže njihovi najmiliji radije će to uraditi na mjestu njihove pogibije nego negdje drugo. Ovo su vrlo osjetljive stvari, kojima se mora prilaziti sa mnogo više sluha nego što je to urađeno u ovom slučaju - podvukao je Ličina.

Ambijent diktira tempo

Predsjednik Boračke organizacije Petnjica Faik Adrović kaže da je kasno saznao da se se blizu spomenika u Vrbici izvode radovi i da je u takvom ambijentu Savez boraca procijenio da spomen-obilježje treba prenijeti u Petnjicu.
- Spomenik je napravljen na mjestu gdje se nekad održavao narodni sabor svake godine 13. jula, na Dan ustanka protiv fašizma. Sad tamo više nema sabora, pa smo konstatovali da ga je bolje izmjestiti u Petnjicu, gdje gravitira mnogo više naroda. Spomenik se nalazio do sada na privatnom posjedu. Savez boraca nije otkupio tu parcelu i vlasnici imovine su tamo krenuli da rade neki magacinski prostor, tako da smo mi prosto prinuđeni da ga premjestimo na lokaciju koja pripada državi - ističe Adrović.

Spomenici nijesu igračka

- Nije primjereno da se na ovaj način postupa sa spomenikom koji je podignut zaslužnim borcima, koji su poginuli od fašističkih saradnika. Zna se da su ti borci pobijeni na krajnje svirep način i kasnije bili sahranjeni u stajsko đubrivo da bi se prikrio zločin. Ali, na sreću, i to nedjelo je brzo otkriveno i objelodanjena istina o tom događaju. Nadležni su trebali na vrijeme da reaguju i stopiraju sve radove na tom lokalitetu, bez obzira na to kome ta imovina pripadala. Ovakvi spomenici nijesu igračka pa da se, zavisno od situacije, premještaju čas na jedno čas na drugo mjesto - konstatuje istoričar Goran Kiković.

D.J.

http://www.dan.cg.yu/?nivo=3&rubrika...tum=2009-06-15

[Ćipur]

ADVOKAT I PUBLICISTA MILINKO STOJANOVIĆ EVOCIRA USPOMENE IZ JEDNE OD BORBI S POČETKA NOB-a


Sjećanje na izgubljenu bitku


Povodom 64. godišnjice Bitke na Pljevljima, koju su partizani izgubili uz velike gubitke, njen učesnik Milinko Stojanović, danas penzionisani advokat i publicista, prisjeća se borbe u kojoj je pretrpio i veliki lični gubitak. Jedan od poginulih bio je njegov brat Milan Stojanović. Borci crnogorskog Narodnooslobodilačkog pokreta u veče tog 30. novembra 1941. godine svojim pohodom na Pljevlja trebalo je da prihvate odstupajuće partizanske snage iz Srbije pred najezdom njemačkih okupatorskih snaga.
- U našoj kući spremali smo se moj stariji brat Milan i ja kao pravi vojnici dobrovoljci za polazak na Pljevlja. Majka je za mene dobavila posebno sukneno odijelo i veliku podoficirsku kabanicu. Naročito se pazilo da nas obojica imamo dobru obuću to jest nove gumene opanke. Pri polasku iz kuće majka je, pošto nas je onako opremila, starijem bratu Milanu rekla da na mene, “nuko dijete” dobro pazi, a on je njoj odgovorio da se odlučio da bude dobrovoljac baš da bi mene, kao mlađega i nevještoga za borbu, štitio. Tako opremljeni i oduševljeni za borbu stigli smo na zborno mjesto našeg odreda - Radovče gdje nam je pozdravni govor održao Ivan Milutinović - priča Stojanović.
Sa Radovča se njegov bataljon “18. oktobar” uputio, preko brda i planine Kamenika, do rovačkog sela Trmanje i Manastira Morače. Dok su boravili na prostoru Bara Žugića, priča Stojanović, desio se jedan težak slučaj. Partizani sa područja Cetinja, navodno, su otkrili među sobom jednog predratnog špijuna koga su po kratkom postupku osudili i strijeljali. Taj događaj, smatra Stojanović, svjedoči da je to bilo vrijeme kada se, na osnovu neprovjerenih sumnji, čovjek koji je krenuo u borbu mogao na licu mjesta strijeljati.
Na području Žabljaka tada se skupilo oko 4.000 ljudi, takozvani Crnogorski odred na čelu sa zapovjednikom Radovanom Vukanovićem i komesarom Boškom Đuričkovićem. Ovaj odred se uputio prema Lever Tari.
- Naša jedinica upućena je po desnoj strani preko sela Babine, i već u samu zoru stigli smo na položaj Savin lakat u rejonu sela Jabuke. Postavili smo kamenu barikadu na cesti koja je vodila od Kolovrata, preko Prijepolja, prema Jabuci za Pljevlja. Zadatak našeg bataljona je bio da onemogućimo prolaz italijanskih snaga koje će da pohitaju u pomoć napadnutim Pljevljima. Napad je počeo poslije ponoći - prisjeća se Stojanović.
Njegov bataljon postavio je Italijanima zasjedu na Savinom Laktu. Tu su zarobili nekoliko kamiona natovarenih opremom, hranom i sanducima municije, a vrlo mali broj Italijana je uspio da pobjegne. Stojanović je bio vođa bacača koji su nakon pet ispaljenih granata pogodili neprijateljsko uporište.
- Bili smo zadovoljni što smo osvetili našeg borca, omiljenog Gavra Novakovića, prve žrtve na položaju Savin Lakat. Tri sata poslije Gavrove pogibije obaviješteni smo da je poginuo moj brat Milan. Poginuo baš on, koji je majci rekao da će prvenstveno paziti na mene, kao neobučenog za borbu. Treća žrtva istoga dana bio je Vojin Đukić iz Pipera. To su bile jedine žrtve bataljona “18. oktobar” na Jabuci. Dok je takvo stanje bilo kod nas, situacija u Pljevljima bila je sasvim drugačija. Tamo je bila katastrofalna pogibija partizana. Partizanske jedinice, kako je koja pristizala, stupale su u borbu. Pljevlja su bila jako utvrđena i bilo je mnogo artiljerije raspoređeno za čvrstu odbranu grada. Italijani su, kako je rečeno, znali da će partizani udariti na Pljevlja, pa su se blagovremeno snabdjeli oružjem, hranom i svim onim što je potrebno da se jedan grad brani. Mi smo se zadržali još jedan dan na Jabuci kada je sahranjen moj brat Milan, a prethodno predvoren čitavu noć u školi na Jabuci. Stizali su glasovi iz Pljevalja o velikim žrtvama koje su naročito imali Durmitorski i Jezerošaranski bataljon u kome su poginuli komandant i komesar bataljona a takođe i mnogo žrtava iz Lovćenskog odreda. Partizansko rukovodstvo nije blagovremeno shvatilo ozbiljnost situacije u odbrani Pljevalja a sa druge strane, nije bilo ni naoružanja za napad na utvrđeni grad. Razni subjektivni i objektivni razlozi doprinijeli su znatnom porazu partizana na Pljevljima - smatra Stojanović.
Jedan dio partizana koji su učestvovali u borbi produžio je dalje za Bosnu i stigao do grada Rudo gdje je od preostalih snaga formirana Prva proleterska brigada, dok se drugi dio, među kojima je bila i Stojanovićeva jedinica, istim putem vratio sa mjesta odakle je krenuo.
Konačni bilans Bitke na Pljevljima bio je 214 poginulih i 270 ranjenih boraca.

S.P.

UPRAVNI ODBOR OBNOR-a PLjEVLjA OBILjEŽIĆE 1. DECEMBRA 64-GODIŠNjICU PLjEVALjSKE BITKE


Komemoracija na Stražici

U organizaciji Upravnog odbora OBNOR-a Pljevlja 1. decembra biće obilježena 64-godišnjica Pljevaljske bitke. Svečanosti, koja počinje u 11 sati kod Spomenika na Stražici, prisustvovaće preživjeli učesnici bitke, njihovi potomci i rodbina iz Crne Gore i opština Srbije iz kojih su učestvovali i ginuli borci u ovoj bici.
Sjećanje na događaje od prije 64 godine, zapravo na najveću bitku protiv fašizma na Balkanu i u Evropi u 1941. godini evociraće preživjeli borci. S razlogom, svakako, jer su borci Crnogorskog narodno - oslobodilačkog odreda i gro naroda pljevaljskog kraja pokazali neviđenu hrabrost i junaštvo čime su zadivili svijet.
U Pljevaljskoj bici prema kazivanju Vidoja Despotovića, poginuli su borci iz 14 crnogorskih opština. U kosturnici Spomenika palim borcima i žrtvama fašističkog terora i rata na Stražici čuvaju se zemni ostaci svih stradalih u pljevaljskoj bici, dijela boraca koji su iz drugih brigada poginuli u toku rata u okolini Pljevalja i žrtava strijeljanih na Sjenjaku.

Skup na Kadinjači i u Prijepolju

Po pozivu Organizacije boraca Srbije, Užica i Prijepolja, komemoracijama na Kadinjači i Prijepolju prisustvovaće 4. decembra i članovi Upravnog odbora OBNOR-a Pljevlja. Tom prilikom položiće vijenac na Spomenik borcima poginulim u Prijepoljskoj bici, 4. decembra 1943. godine, među kojima je i 17 boraca iz Pljevalja.

P.D.

http://www.dan.cg.yu/?nivo=3&rubrika...tum=2005-12-01

[Ćipur]

VEČE SJEĆANjA NA BORCE LOVĆENSKOG PARTIZANSKOG ODREDA

Heroji Pljevaljske bitke


U kristalnoj dvorani Vladinog doma na Cetinju 22. decembra je održano komemorativno veče povodom učešća Lovćenskog partizanskog odreda u bici kod Pljevalja. Veče je organizovala lokalna uprava crnogorske prestonice na čelu sa gradonačelnikom Milovanom Jankovićem, u saradnji sa OO Saveza boraca NOR-a 1941-1945. g. Cetinje. Takođe, emitovan je i DVD snimak epske pjesme Radomana Sredanovića, intonirana himna „Hej Sloveni", a prisutnima se obratili gradonačelnik Janković, predsjednik Boračke organizacije Crne Gore 1941-1945. Milo Marković, kao i autor DVD snimka. OO Saveza boraca izdao je i kraće saopštenje o pomenutom događaju, u kojem se, pored ostalog, navodi da "bez obzira ne sve kontroverze Pljevaljske bitke, ona, nesumnjivo predstavlja izuzetan istorijski događaj i najveću operaciju partizanskoh snaga na teritoriji Jugoslavije 1941. godine".
OO Saveza boraca je podsjetio na osnivanje i put Lovćenskog partizanskog odreda. Glavni štab NOR-a odreda za Crnu Goru i Boku i Pokrajinski komitet formirali su crnogorski NOP odred za operaciju u Sandžaku, koji je brojao preko 4.000 boraca i bio prva oslobodilačka operativno-strategijska jedinica u okupiranoj Evropi. Među njegovih devet bataljona i šest samostalih četa, Lovćenski bataljon je svojom nadčovječanskom borbom i neviđenom hrabrošću u ovoj bici zauzeo posebno mjesto. Od 345 boraca koji su u noćnom jurišu ušli u grad, 250 Lovćenaca ostalo je u okruženju i naredne noći probilo se iz obruča, uz velike žrtve - 82 poginulih i umrlih od posljedica ranjavanja i više ranjenih, odnosno izbačenih iz stroja, a to su, inače, bili najveći gubici od svih jedinica koje su učestvovale u operaciji. O njihovoj hrabrosti svjedoči i natpis na zidu jedne zgrade koju su branili, „Znajte da su borci Lovćenskog bataljona slavno izginuli i da se nijedan nije predao".
Pljevaljska bitka odigrala se u vrijeme kada je čitava Evropa bila porobljena, a fašističke armije se nalazile na prilazima Moskvi i Lenjingradu. Alpinka divizija „Puserija" je, nakon toga, evakuisala više gradova u Sandžaku, nije zaposjela demarkacionu liniju, što je bilo od presudnog značaja da se partizanske jedinice iz Srbije, sa članovima Centralnog komiteta Vrhovnog štaba sa Titom na čelu, povuku na slobodnu teritoriju. Lovćenski bataljon se 21. decembra našao u Rudom stroju, kao prvi bataljon prve proleterske brigade, navodi se u saopštenju koje je potpisao Petar Rudović, predsjednik OO Saveza boraca NOR-a 1941-1945. godine Cetinje.


M. Milašević

http://www.dan.cg.yu/?nivo=3&rubrika...tum=2007-12-29

[Ćipur]

U PLjEVLjIMA OBILjEŽENA 68 - GODIŠNjICA PRVODECEMBARSKE BITKE

Počast za herojstvo



Pljevlja – Ispred spomenika palim borcima i žrtvama fašističkog terora na Stražici juče je organizovana koomemoracija povodom 68- godišnjice čuvene Pljevaljske bitke iz 1. decembra 1941. godine. Prvi put je dominirala crnogorska zastava.
Minutom ćutanja je odata pošta palim borcima za slobodu, a vijenac u ime predsjednika Crne Gore Filipa Vujanovića položio je potpredsjednik opštine Avdo Ajanović. Vijence su položile i delagacije boraca NOR-a, Vojske Crne Gore, opštine Pljevlja, crnogorskih gradova iz kojih su bili borci, političkih partija. Komemoraciji su prisustvovali i neki učesnici Pljevaljske bitke, rodbina i potomci boraca. Goste je pozdravio predsjednik boračke organizacije Pljevalja Vidoje Despotović, a govorili su potpredsjednik Opštine Avdo Ajanović i potpredsjednik boračke organizacije Crne Gore Ljubo Sekulić.



M. Jelić

http://www.pobjeda.co.me/citanje.php...2-02&id=175615