Crna Gora na ivici rata: 1998-2000

[ASC]

1997. godine je došlo do razdora u do tada dominantnom DPS-u.

Đukanović se okrenuo protiv Miloševića i ušao u sukob sa do tada partijskim kolegom Momirom Bulatovićem i pokazao želju za ostvarenjem širih ovlaštenja za Crnu Goru unutar SRJ.

Đukanović je uspio da obezbijedi podršku u vrhu partije ali je većina biračkog tijela DPS-a još uvijek bila uz Bulatovića i Miloševića.
Đukanović je podršku dobio u opozicionim partijama: SDP-u te manjinskim partijama muslimana i Albanaca kao i Narodnoj stranci.
Nisam siguran za Liberalni savez. Moguće da su ga i oni podržali, kako oni vole da kažu, kao manje zlo.

Nastala je totalna polarizacija društva i čuveno pitanje: "Jesi li za Mila ili za Momira?".

Đukanović je na izborima u oktobru 1997. dobio u drugom krugu sa svega 5000 glasova prednosti. Bulatović i njegove pristalice su optužili Đukanovića za izbornu krađu i odbili da priznaju rezultate izbora.

Smjena predsjednika je trebala da se desi sredinom januara 1998. kada je trebala da se održi inauguracija.

Bulatović je od 10. januara krenuo sa mitinzima u Podgorici na kojima je trebao da "preda mandat narodu" - tako što će oni da zaposjednu zgrade Vlade, Skupštine i Predsjedništva.

Demonstracije su organizovane i po drugim gradovima sa ciljem da se razvuče policija. Međutim skoro čitava crnogorska policija je došla u Podgoricu.
U noći između 14. i 15. januara demonstranti su se sukobili sa policijom, prilikom pokušaja da upadnu u zgradu vlade ali ih je policija uz suzavac odbila.
Neki od njih su bili naoružani kalašnjikovima, pištoljima i bombama.

Emilo Labudović, tadašnji novinar RTCG-a a današnji poslanik DF-a, je pucao iz pištolja na policiju zbog čega mu je i suđeno.
Na Blažovom mostu je neko od demonstranata bacio bombu na policiju nakon čega je jedan od policajaca teže ranjen.

Nakon što su odbijeni od zgrade vlade (koja je tada bila smještena u "Dva sanduka") demonstranti su se uputili prema kasarni "Morača" gdje su tražili da ih vojska pusti unutra da pokupe oružje. Međutim vojska je tu bila uzdržana, pa su 600 policajaca koji su bili locirani u dvorištu Gimnazije krenuli prema kasarni i rastjerali masu koja je tražila naoružanje.

Pokušaj puča je propao a bilans je bio 45 povrijeđenih policajaca.





Poslije toga, u martu Bulatović je sa svojim krilom DPS-a osnovao SNP. Nakon toga je krenulo primanje "momirovaca" u redove vojne policije Vojske Jugoslavije.
Sa druge strane crnogorska policija je počela takođe da proširuje sastav.

Crna Gora se nalazila na ivici sukoba sve do pada Miloševića u oktobru 2000. godine, a vojska i policija su se više puta bukvalno gledali preko nišana.

Kraći dokumentarac koji donekle objašnjava situaciju:


Koliko je situacija bila nategnuta ukazuje i činjenica da je Agencija za izbjeglice Ujednjenih nacija (UNHCR) pravila planove za sprovođenje izbjeglica iz Crne Gore.

General - potpukovnik Geza Farkaš, na sjednici generalštaba VJ:

Početkom novembra 1999. godine predstavnici UHCR - a su zatražili od predsednika Opštine Trebinje, da u roku od dva do tri meseca pripremi uslove za smeštaj 5.000 do 6.000 hiljada izbeglica iz Crne Gore. Očekuju dolazak oko 2.500 izbeglica iz dva osnovna pravca, Nikšić, Trebinje i Nikšić Bileće i dva alternativna Herceg Novi Trebinje i Nikšić Gacko...
Procenjuju da bi od tog broja oko 15.000 Srba našlo privremeno smeštaj u istočnom delu RS a oko 10.000 bi trebalo da prihvati regionalni ured UHCR - a za južnu BiH od čega 1.000 do 2.000 Muslimana kojima će biti potreban smeštaj u federaciji BiH. Smatraju da geografske karakteristike granice između Jugoslavije i Republike Srpske i Crne Gore ne omogućavaju uspostavljanje širokih tranzitnih i prihvatnih kapaciteta, ali se smatra da je povoljno to što se na graničnim prelazima na sva četiri pravca nalazi SFOR . Procenjuju da će dnevni priliv zavisiti od razvoja situacije u Crnoj Gori i prirode problema , odnosno da se može očekivati po nekoliko hiljada izbeglica dnevno , u slučaju već ih sukoba između snaga koje podržavaju crnogorsku vlast i VJ.
Predviđeno je da se timom UHCR - a brzo postave na glavne ulazne tačke od Crvenog krsta SFOR-a i međunarodne policije i drugih međunarodnih humanitarnih organizacija, kao i od lokalnih organa vlasti u RS i federaciji BiH, očekuje se da već dogovorena pomoć od graničnih prelaza i u dubinu teritorije . Lokalni organi vlasti RS su obećali punu podršku u slučaju priliva srpskog i crnogorskog stanovništva, a muslimanskom stanovništvu će omogućiti tranzit prema federaciji BiH, koji je planiran pravcima Trebinje, Stolac, Mostar, Bileće, Berkovići, Stolac Mostar Gacko, Nevesinje Mostar. Predviđeno je da se Srbi i Crnogorci uz podršku lokalnih vlasti RS smeštaju privatno, u privatne objekte ili privremene kolektivne centre zašta je određeno i nekoliko lokacija, za oko 10.000 izbeglica .

Ovaj gore citat, izvađen iz stenograma sa sjednice generalštaba, je izašao u javnost kada je oficir Vladan Vlajković objavio knjigu "Vojna tajna". Vlajković je informacije o dešavanjima na sjednicama generalštaba dobijao od pukovnika Miodraga Sekulića, koji je sjednicama prisustvovao kao tehničko lice za snimanje kolegijuma, a zatim ih preko Vlajkovića proslijeđivao crnogorskom MUP-u.

U kabinetu načelnika Generalštaba VJ radio sam u vreme kosovske krize, kao i u posleratnom periodu do petog oktobra 2000. godine. Bilo mi je omogućeno da prisustvujem kolegijumima NG VJ u svojstvu tehničkog lica koji je imao obavezu da snima razgovore kolegijuma i da ih stenografiše.

Prisustvujući takvim sastancima u vreme politizacije VJ od strane Miloševića, imao sam pristup informacijama koje su jasno ukazivale da politizacijom i negativnom kadrovskom politikom želi da se postigne potpuna i bespogovorna stranačka potčinjenost armije tadašnjem političkom vrhu zemlje. To je bilo potrebno da bi se eleminisali politički protivnici režima kako u Srbiji tako i u Crnoj Gori.

Stalne bespotrebne tenzije i sukobi koje je po nalogu političkog vrha izazivao vojni establišment sa Crnom Gorom, kao i praćenje srpske opozicije, izazvali su u meni odbojnost prema nedelima koja su osmišljavana na takvim sastancima. Nisam imao dvoumljenja o tome da li treba da učestvujem u političkom i vojničkom sunovratu države i nacije ili da pomognem onoliko koliko moja malenkost može.

Deleći mišljenje sa autorom ove knjige, lako sam doneo odluku da pomognem svom narodu da iskorači sa utabane staze koja ga je vodila ka propasti. Ne uslovljavajući moju pomoć bilo čime, potpuno svestan rizika i posledica koje me čekaju u slučaju da se sazna za moje namere, uradio sam ono što bi svako normalan učinio.

Od jula 1999. godine pa do avgusta 2001. godine crnogorska vlada i srpska opozicija imale su uvid u sve ono što se dešavalo u vojnom vrhu kao i u samoj državi, zahvaljujući informacijama i dokumentima koje su mi bili na raspolaganju.

Potpuno sam bio svestan šta bi mi se desilo da su kojim slučajem samo naslutili šta nameravam da uradim sa saznanjima do kojih sam došao.

Zadatak koji sam hteo da ostvarim svojim radom bio je sprečavanje bratoubilačkog rata u Crnoj Gori i izbegavanje reprize već viđenog prvog čina drame koji je trajao 78 dana tokom proleća 1999. godine.

- Miodrag Sekulić

Ovjde imate čitavu knjigu u PDF-u:
https://www.helsinki.org.rs/serbian/...%201%20Deo.pdf
https://www.helsinki.org.rs/serbian/...%202%20Deo.pdf

Priče o tenzijama između crnogorske policije i VJ je bilo dosta u medijima krajem 90-ih. Tako da se u štampanim i video arhivama crnogorskih i srpskih medija vjerovatno može naći gomila materijala vezana za temu.

Sa druge strane internet mediji su tada bili tek u povoju i vijesti vezano za ova dešavanja se teško mogu naći na internetu (u poređenju sa nekim novijim događanjima).

Međutim, uspio sam da iskopam neke tekstove, pa ko želi da se bliže upozna sa ovim dešavanjima ima priliku: